Konstruktsion materiallar texnologiyasi

Тermik ishlov berish jixozlari. 
Mahsulotning sifati termik ishlash uchun jixoz 
va uskunalarning to’g’ri tanlanishiga bog’liq bo’ladi. Тermik ishlash sexlarining 
jixozlari asosan har xil pechlardan iborat, ko’plab ishlab chiqarishlarda bu pechlar 
maxsus 
ishlab 
chiqarish 
agregatlari 
tarkibiga 
kiradi. 
Jarayonlar 
esa 
mexanizatsiyalashtirilgan va avtomatlashtirilgan bo’ladi. Hozirgi vaqtda sof termik 
ishlov berish uchun qizdirishda kamerali pechlar ishlatiladi. Kamerali pechlar oddiy 
havo yoki maxsus gaz aralashmalari muhitida ham ishlay oladi. Тermik ishlash 
uchun qo’llaniladigan maxsus agregatlar tarkibiga kirgan pechlar gilof bilan 
qoplangan bo’lib, ichki tomonga olovbardosh gisht terib chiqilgan bo’ladi. Pechning 
ichki qismi elektr isituvchilar yoki gaz puflagichlar yordamida yondirib beruvchi 
uskuna-kameralar bilan jixozlangan bo’ladi.
Agregatlar isitish va sovitishni boshqarish hamda zagotovkalarni holatini 
o’zgartirib turish, ularni pechga joylash va pechdan chiqarish uchun mo’ljallangan 
maxsus uskunalar bilan jixozlangan bo’ladi. Agregatlar tarkibiga gazlarni 
taqsimlaydigan, uning tarkibini tekshiradigan va kerakli gazlar bilan to’ldiradigan 

---

maxsus uskunalar ham bor. Тermik ishlov berish uskunalaridan biri shaxtali pech 
bo’lib, uning devorlari olovbardosh materiallar bilan qoplangan, devorining tashqari 
tomoni issiqlikni saqlab turadigan material va metall g’ilof bilan qoplangan bo’ladi. 
odatda bunday pechlar katta o’lchamga ega bo’lgan zagatovkalar uchun qo’llaniladi 
(vallar, tishli gildiraklar va xokozo). 
Hozirgi mashinasozlik korxonalarida toblash-bo’shatish jarayonlarini 
to’xtovsiz o’tkazadigan maxsus agregatlar o’rnatilgan. Bunday agregatlar tarkibiga 
toblash pechi, sovitish muhiti saqlanadigan idish, yuvadigan maxsus uskuna hamda 
bo’shatish uchun mo’ljallangan pech va sovitish kiradi. Agregat tarkibidagi pechlar 
aylanma shaklida hamma tomondan gaz bilan qizdiriladi. Uning tarkibiga 
zagatovkalarni pechga yuklab turadigan uskuna ham kiradi. Тermik ishlov berish 
jarayonini tezlashtiradigan uskunalarga vakuum pechlari, induksiyon tok bilan 
ishlaydigan agregatlar, lazer hamda elektron dastasi bilan ishlaydigan maxsus 
agregatlar kiradi. Keyingi vaqtda kimyoviy ishlov berishga katta ahamiyat 
berilmoqda. Mashiasozlik, asbobsozlik, tabobat amaliyotida plazma yordamida 
ishlaydigan «bo’lat» deb ataluvchi uskina keng kullanilmokda.