Konstruksiyalar

176. Ko‘chishlarni (solqiliklarni) hisoblash nima maqsadda  
amalga oshiriladi?
Asosiy maqsad quyidagi shartning bajarilishidir: f ≤ f
u
, bu 
yerda, f – me’yoriy yuklar va oldindan siquvchi kuch ta’siri-

---

131
dan hosil bo‘lgan to‘la solqilik, f
u
 – me’yorlar bo‘yicha ruxsat 
berilgan chegaraviy solqilik. Chegaraviy solqilik f
u
 ning qiy-
mati konstruktiv, texnologik va estetik shartlar asosida kons-
truksiya oralig‘ining 1/600 dan 1/150 ulushicha oraliqda qa-
bul qilinadi. 
Texnologik talab deganda texnologik va transport jihozlari-
ning normal ishlash sharoitini ta’minlaydigan (masalan, kran 
osti to‘sinlarida solqilikning ortib ketishi kran ishini to‘xta-
tishga olib kelishi mumkin) sharoit tushuniladi. Konstruktiv 
talablar deganda, konstruksiyalardagi tiraluvchi elementlarning 
butunligi (masalan, orayopmada solqilik ko‘payib ketsa, uning 
ostidagi oradevorlarning buzilishiga sabab bo‘lishi mumkin) 
tushuniladi. Estetik talablarga konstruksiyaning tashqi ko‘rini-
shi yaxshi taassurot qoldirishi kiradi (masalan, plitadagi solqi-
likning ortib ketishi, kishida avariya holatiga o‘xshagan taassu-
rot qoldiradi). 
Agar f
u
 konstruktiv va texnologik talablar bilan cheklansa, f 
ning to‘la qiymati to‘la yuk ta’siriga aniqlanadi (doimiy, uzoq 
muddatli va qisqa muddatli yuklar yig‘indisi), agar estetik ta-
lablar bilan cheklansa, faqat doimiy va uzoq muddatli yuklar 
ta’siriga hisoblanadi.