Konstruksiyalar

10. Betonning mustahkamligida suv-sement nisbati qanday  
rol o‘ynaydi?
Suv-sement (S/s) nisbati betonning mustahkamligiga keskin 
ta’sir ko‘rsatuvchi omillardan biridir. Yuqori mustahkamlik-
dagi beton tayyorlash uchun uning nisbati 0,4 dan oshmasli-
gi kerak, ya’ni 1 kg sement ga 400 gr suv to‘g‘ri keladi. Suv-se-
ment nisbati oshgan sari betonning mustahkamligi kamayib 
boraveradi.
11. Betonning siqilishdagi mustahkamligiga ko‘ra uning  
markasi bilan klassi bir-biridan qanday farqlanadi?
Betonning markasi deganda uning o‘rtacha kub mustah-
kamligi R (o‘lchov birligi kg/sm
2
) tushuniladi. 1986-yildan 
beri temir-beton konstruksiyalarni loyihalashda marka tu-
shunchasidan foydalanilmaydi, lekin qurilish amaliyotida uch-
rab turibdi. Betonning klassi В (ehtimolligi 95% ta’minlangan) 
MPa o‘lchov birligidagi betonning kub mustahkamligi bosh-
qa materiallar kabi betonning mustahkamligi birlamchi emas, 
ya’ni uning mutahkamligi R
min
 dan R
max
 gacha o‘zgaradi. Agar 
mustahkamlikning o‘zgarishi normal taqsimotning egri chiziq-
li ko‘rinishida bo‘lsa, marka uning eng yuqori qismiga klass 
esa (8-rasm) 0,0764 ulushiga teng bo‘ladi (variatsiya koeffit-
sienti 0,135 bo‘lganda). Masalan, B30 klass beton 400 marka-
ga teng bo‘ladi. 

---

12