Konstruksiyalar

148. Mahalliy siqilish (ezilish) nima?
Bu qo‘yiladigan yukni ko‘ndalang kesimning barcha qismiga 
emas, bir qismiga qo‘yilishi, betonda kuchlanishlarning yuqori 

---

109
konsentratsiyasi vujudga ke-
ladi, bu xavfli bo‘lib, mahal-
liy darzlar hosil bo‘lishi va er-
ta buzilib ketishiga olib keladi 
(71-rasm). 
Mahalliy siqilishga mus-
tahkamlik quyidagi shart 
bo‘yicha amalga oshiriladi 
 
N≤ΨR
b,loc
A
loc1
, bu yerda: R
b,loc
 
– betonning ezilishga hisobiy 
qarshiligi A
loc1
 – ezilish yuzasi Ψ–N kuchning ezilish yuzasi 
bo‘ylab teng taqsimlanishini hisobga oladigan koeffitsient bo‘lib 
u amalda bosim epyurasi to‘laligini hisobga oladi. Teng taqsim-
langan yuklarda (bosim epyurasi to‘g‘ri burchakli bo‘lganda)  
Ψ =1, notekis taqsimlanganda esa (balka va shunga o‘xshash 
ele mentlarning tayanchlari ostida) Ψ = 0,75. Betonning yuklan-
magan qismi o‘rovchi rolini o‘ynaydi va ezilishning ko‘ndalang 
deformatsiyalariga qarshilik ko‘rsatadi, shuning uchun R
b,loc
>R
b
 
tengsizlik o‘rinlidir. R
b,loc
 ning qiymati quyidagicha aniqlanadi: 
R
b,loc
 = R
b
, bu yerda: A
loc2
 – ezilishning hisobiy yuzasi bo‘lib, 
u o‘z ichiga A
loc1
 va uni o‘rab turgan uchastkani oladi. hisobiy 
yuza A
loc2
 yukning qo‘yilish sxemasiga bog‘liq bo‘ladi (u ning 
sxemasi qurilish me’yorlarida ko‘rsatilgan).
Agar mustahkamlik ta’minlanmasa, ezilishdagi kuchlanish-
ning ta’sir zonasida bilvosita armaturalash to‘rlari (kamida ik-
kita) o‘rnatiladi, ularning qadami va yacheykasining o‘lcham-
lari element kesimining kichik tomoniga bog‘liq. Birinchi to‘r 
ezilish sirtidan ko‘pi bilan 15...20 mm masofada bo‘lishi kerak. 
Mustahkamlik sharti quyidagi ko‘rinishda bo‘ladi: N ≤ R
b,red 
Al
oc1
, bu yerda R
b,red 
– betonning ezilishga hisobiy qarshiligi-
ning hisobiy qiymati bo‘lib, u R
b,loc
 ga va bilvosita armaturalash 
(R
b,red
 > R
b, loc
) intensivligiga bog‘liq.
71-rasm.

---

110