Konstitutsiyaviy

5-§.  Moliya-bank  tizimining  barqaror  rivojlanishini 

ta’minlash

Moliya-bank  tizimining  mamlakat  va  fuqarolar  hayotidagi 

roli muhim ekanligi sababli mustaqillikning dastlabki kunlaridan 

boshlab moliya-bank tizimini rivojlantirishiga, barqaror institutga 

aylantirishga alohida e’tibor berib kelinmoqda.

Bu tadbirlar orasida milliy valyutani mustahkamlashga qara

-

tilgan  tadbirlar  alohida  ahamiyatga  ega.  Shu  maqsadda  respub

-

likada valyuta birjasi tashkil etilgan va u faoliyat ko‘rsatmoqda.

Hukumat  milliy  valyutani  mustahkamlash  maqsadida  bud

-

jet va 

pul-kredit  siyosatini  keskinlashtirish,  iste’mol  bozorini 

1 Qarang: Karimov I.A. Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va 

yangilash, mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir. – T.: O‘zbekiston, 2005. – 85 bet.

---

531

to‘ldirish,  eksportni  kuchaytirish  va  tashqi  iqtisodiy  faoliyatni 

takomillashtirish,  pul  aylanmasini  tezlashtirish  va  muomaladagi 

naqd  pulni  kamaytirish  yuzasidan  to‘rtta  dastur  ishlab  chiqib, 

qabul qildi

 1

.

2000-yilning boshlaridan moliya va bank tizimini mustahkam

-

lashga  yana  e’tibor  kuchaytirildi.  Ikkinchi  chaqiriq  O‘zbekiston 

Respublikasi Oliy Majlisining 2000-yil 22-yanvarda bo‘lib o‘tgan 

birinchi sessiyasidagi ma’ruzasida Prezident bu masala xususida 

shunday dedi: “Bank tizimini tubdan musthkamlash, bu soha-dagi 

islohotlarni chuqurlashtirish, banklarning kredit berish imkoniyat

-

larini va ustav kapitalini bo‘sh mablag‘lar jalb qilish hisobiga ken

-

gaytirish talab etiladi

”

 2

.

Mazkur  yig‘ilishda  Prezident  iqtisodiy  islohotlarni  amal

-

ga oshirishning

  eng  muhim  ustuvor  vazifalarini  ko‘rsatib, 

“to‘rtinchi ustuvor vazifa – bank va moliya tizimidagi islohotlarni 

chuqurlashtirish”

 3

 kerakligini ta’kidladi.

Ishlar natijasida,

Qat’iy  pul-kredit  siyosatini  o‘rnatish;  inflatsiya  darajasi

-

ning  barqarorligini  ta’minlash;  milliy  valyuta  va  uni  almashuv 

kursi  mustahkamligini  saqlashda  moliya-bank  tuzilmalarining 

mas’uliyatini oshirish asosiy vazifa qilib belgilandi.

Prezident  ko‘rsatmalari  asosida  banklarni  kapitallashtirish; 

ularning nizom va aylanma fondlarini ko‘paytirish; mablag‘larini 

investitsiya  maqsadlariga,  birinchi  navbatda,  real  iqtisodiyotga 

yo‘naltirishga qaratilgan aniq chora-tadbirlar ko‘rildi.

Shuningdek, Yurtboshimizning nutqida “bank aylanmasidan 

hali-beri  chetda  qolayotgan  salmoqli  moliya  mablag‘lari  va  pul 

oqimlarini ushbu tizimga jalb qilish uchun aniq va qat’iy choralar 

ko‘rish”

 

lozimligi

 4

 ta’kidlandi.

1  Qarang:  Karimov  I.A  O‘zbekistonning  siyosiy-ijtimoiy  va  iqtisodiy  istiqbolining 

asosiy tamoyillari. – T.: O‘zbekiston, 1995. – 33–34-betlar.

2 Karimov I.A. Ozod va obod Vatan, erkin va farovon hayot – provard maqsadimiz. – 

T.: O‘zbekiston, 2000. – 18-bet.

3 Karimov I.A. Bizning bosh maqsadimiz – jamiyatni demokratlashtirish va yangilash, 

mamlakatni modernizatsiya va isloh etishdir. – T.: O‘zbekiston, 2005. – 85-bet.

4 O‘sha joyda. – 86-bet. 

---

532

2010-yilga kelib moliya-bank tizimini rivojlantirish, barqaror

-

ligini ta’minlash maqsadida qabul qilingan qonunlar hamda ularga 

kiritilgan o‘zgartirishlar mazkur munosabatlarning huquqiy asos-

larini ta’minlab kelmoqda. Bularga misol qilib “Banklar va bank 

faoliyati to‘g‘risida”, “Valyutani tartibga solish to‘g‘risida”gi qo

-

nunlarni, Soliq kodeksida ko‘rsatilgan o‘zgartirishlarni ko‘rsatish 

mumkin.

Iqtisodiyotda, moliya va bank tizimida olib borilgan islohot

-

larning  to‘g‘riligi,  hayotiyligi  jahon  moliyaviy  inqirozi  davrida 

o‘zini ko‘rsatdi. “Sizlarga yaxshi ma’lumki, jahon moliyaviy-iqti

-

sodiy inqirozi davrida mamlakatimiz moliya-bank tizimi o‘zining 

barqaror  va  ishonchli  ekanligini  isbotladi”

 1

,  –  deb  ma’lum  qildi 

O‘zbekiston Prezidenti.

Shu  bilan  birga,  xususiy  banklar  va  xususiy  mulkka  asos-

langan  lizing,  sug‘urta  kompaniyalari,  kredit  uyushmalari,  mik

-

romoliyaviy tashkilotlar kabi moliyaviy institutlarni tashkil etish-

ning  qonunchilik  asoslarini  shakllantirish  va  shuning  hisobiga 

moliya-bank sohalariga xususiy kapitalning jalb qilinishi muhim 

vazifalardan, deb belgilandi. Demak, moliya-bank tizimining bun

-

dan keyingi rivojlanishi xususiy kapitalning ishtiroki, uni jalb qi-

lishga bog‘liqdir.