Konfransinin

NEFT SƏNAYESINDƏ REALLAŞAN MÜQAVILƏLƏR 

 

Tələbə:                                                          Elmi rəhbər: 

Əliməmmədova Şəms Fərrux qızı                Prof. Səfərov Q. Ə. 

III  kurs,qrup 719.6 

 

Neft  Azərbaycanın  ən  qiymətli  sərvətidir,belə  ki,ümumi 

dünya 

neft 

ehtiyatlarının 

0,7%-si 

Azərbaycana 

məxsusdur.Həmçinin,Azərbaycanın  imzaladığı  müqavilələrin 

əhatə  etdiyi  regionlarda  Azərbaycanın  6-8  milyard  barel  neft 

ehtiyatı var.Ölkəmizin əsas neft hasilatı Günəşli,Çıraq,Azəri və 

Kəpəz  sahələrində  cəmləşib.Azərbaycanın  neft  müqavilələri 

əsasən  dəniz  yataqları  üzərində  cəmlənərək  neft  ehtiyatlarını 

---

347 

 

ölkə  iqtisadiyyatına  cəlb  etməyi  əsas  hədəf  olaraq  seçmişdir. 

Neft sahəsində imzalanan ən əhəmiyyətli müqavilə olan “Əsrin 

Müqaviləsi”  Azərbaycan  üçün  böyük  iqtisadi  əhəmiyyətə 

malikdir.1994-cü  il  20  sentyabr  tarixində  SOCAR  ilə 

konsersium  arasında  imzalanan  “Xəzər  dənizinin  Azərbaycan 

sektorunda yerləşən Azəri,Çıraq və Günəşli yataqlarında Neftin 

Müştərək İstifadəsi və Pay Bölgüsü Haqqında Müqavilə” əsrin 

müqaviləsi  adlandırılmışdır.Bu  müqavilə  12  dekabr  1994-cü 

ildə  qüvvəyə  minib.  Səhmlərinin  ümumi  payı  40%  olan 

Amerika  şirkətləri  isə    “Əsrin  müqaviləsi”ndə  səhmləri  olan 

şirkətlər 

arasında 

ən 

böyük 

paya 

sahib 

olan 

şirkətlərdir.Amerika 

və 

İngilis 

şirkətlərindən 

sonra 

konsersiumdakı  ən böyük pay  Azərbaycan və Rus şirkətlərinə 

məxsusdur.Müqaviləyə 

görə,Azərbaycan  Azəri,Çıraq  və 

Günəşli  yataqları  üzərindəki  mülkiyyət  hüququnu  qoruyur.Bu 

müqavilənin  Azərbaycan  üçün  əsas  rolu,sahələrin  istifadəsi 

üçün  lazım  olan  investisiyaların  90%-nin  konsersium 

tərəfindən  yerinə  yetirilməli  olmasıdır.  Həmçinin  dənizdəki 

yataqlar  üzrə  imzalanan  digər  müvavilələrə  misal  olaraq 

Abşeron,Oğuz,Yalama-D222,Kürdaşı-Arazdaşı-Kirgan  Dəniz 

Yataqları Müqaviləsini və.s müqavilələri misal göstərmək olar. 

Ümumiyyətlə,xarici  şirkətlərlə  imzalanan  müqavilələrin 

Azərbaycan üçün faydalarını aşağıdaki kimi göstərmək olar. 

-Neft  sektorundaki  müqavilələr  Azərbaycanda  müasir 

neft 

çıxarma,istifadə 

və 

nəqliyyat 

texnalogiyalarının 

yaranmasına  səbəb  olmuşdur.Bu  müqavilələrin  imzalanması 

nəticəsində  artan  neft  hasilatı  büdcə  gəlirlərinin  də  artmasına 

səbəb  olmuşdur.Artan  neft  hasilatı  həmçinin  məşğulluqu  da 

inkişaf  etdirmiş  və  yeni  infrastruktur  layihələrin  həyata 

keçirilməsində böyük rol oynamışdır.  

Ədəbiyyat siyahısı: 

1)  Сафаров  Г.А  эффективность  использования 

основных фондов в нефтегазобыче.Баку,Текнур,2014,332с 

2) 

Səfərov 

Q.Ə,Məmmədova  M.B.Neftçıxarmada 

---

348 

 

istehsal səmərəliliyinin yüksəldilməsi ehtiyatları, Bakı, Teknur, 

2014,384s 

3)  Səfərov  Q.Ə  Eyvazzadə  Y.T  .İstehsal  menecmenti  və 

neftçıxarmada  istehsala  texniki  xidmətin  səmərəliliyi.  Bakı, 

Çaşıoğlu, 2011, 208s