Konfransinin

MÜASIR DÖVRDƏ BEYNALXALQ MALIYYƏ 

MƏRKƏZLƏRININ INKIŞAF ISTIQAMƏTLƏRI 

 

Tələbə:                                                  Elmi rəhbər: 

Məmmədov Fərid Zakir oğlu               dos.S.C.Zeynalova

 

III kurs, qrup 719.6 

 

Maliyyə  mərkəzlərinin  formalaşması  uzun  bir  dövrü 

əhatə edir. Maliyyə mərkəzləri ilk əvvəllər malların mübadiləsi 

və  toplanma  nöqtəsi  kimi  xidmət  edirdi.  Qədim  dövrlərdə  bu 

şəhərlər  İskəndəriyyə  (Misir),  Bağdad  (İraq)  və  s.  olmuşdur. 

Orta  əsrlərdə  isə,  Venesiya  (İtalya),  Genua  (İtalya),  Sakai 

(Yaponya)  şəhərləri  coğrafi  mövqeyinə,  istehsal  fəaliyyətinə, 

mədəniyyətinə, dilinə və s.  görə fərqlənirdi. 

Əsasən  qlobal  şəhərlər,  beynəlxalq  iqtisadiyyatı  bir 

hissəsi  olan  ticarətin  və  sərmayələrin  bölüşdürülməsini  həyata 

keçirir.  Dünyanin  əsas  maliyyə  mərkəzləri  (New-York, 

London,Tokio) cəmləşmişdir. 

Müasir  dövrdə  maliyyə  mərkəzlərinin  inkişafında  altı 

faktor mühüm rol oynayır. Əsasən bu amillərdən 5-i daha geniş  

izah edilir. 

1)  Biznes  mühiti-burada  biznesin  asanlığı  və  dəyəri,iqtisadi 

siyasət, 

keyfiyyətli 

texnoloji 

infrastrukturunun 

formalaşdırılması; 

2)Maliyyə 

bazarının 

infrastrukturu-maliyyə 

bazarının 

fəaliyyətini  həyata  keçirmək  üçün,  mərkəzi  infrastrukturun  

miqyası və keyfiyyəti müəyyənliyi; 

3)Tənzimləmə-Maliyyə  bazarının  tənzimlənməsinin  keyfiyyəti 

və dərəcəsi; 

4) Xalq-təcrübəli yerli işçi qüvvəsinin mövcudluğu; 

5)Əlaqələr-Dünya  Maliyyə  mərkəzini,  digər  mərkəzlərlə 

birləşdirən amillər. 

BMM-nin yaradılması 2 növə bölünür: 

 1)Tarixi  olaraq  meydana  gələn  köhnə  maliyyə  mərkəzləri 

---

345 

 

(New-York, London, Tokio, Frankfurt və s.); 

2) Süni yaradılan BMM-i (Sinqapur, Hong-Kong, Dubay və s. 

ABŞ  -  dünyanın  ümumi  bazar  kapitallaşması  ilə 

dünyanın ən böyük iki fond bazarına ev sahibliyi edir:  

1.  New-York Fond Birjası (NYSE); 

2.  NASDAQ 

(Qiymətli 

kağızlar 

Satıcılarının 

Avtomatlaşdırılmış Qiymətləndirmələri Milli Assosiasiyası). 

New-York  -  nüfuzuna  maliyyə  mənbəyi  olan  tanınmış 

Wall Street ilə GFCI reytinqində birinci yer tutdu. 

London  New-Yorkdan  sonra  ikinci  yerdə  olub  və    onlar 

tez-tez  mübadilə  edirdilər.  London  dünyanın  ən  nüfuzlu  və  ən 

qədim  mərkəzi  banklarından  biri  olan  İngiltərə  Bankı  (BoE) 

şirkətidir.  London  Fond  Birjası  (LSE)  dünyanın  ən  yaxşı  beş 

birjaları  arasında  yer  alır  və  şəhəri  dünyanın  ən  böyük  bank 

sektorlarından  birinə  sahibdir.  GFCI  maliyyə  rəqabət 

qabiliyyətli kateqoriyasında London biznes mühiti üçün birinci, 

insan  kapitalının  rəqabətli  sahələrində  ikinci,  maliyyə 

sektorunun  inkişafı  və  nüfuzuna  görə  birinci,  infrastruktur 

üçüncü  yerdədir.  Brexit,  iş  mühitinə  və  xüsusilə  Birləşmiş 

Krallığın  maliyyə  mərkəzi  olaraq  mövqeyinə  əhəmiyyətli 

dərəcədə təsir göstərir. 

Ümumilikdə  Hong  Kong,  üçüncü  yerə  gələrək,  geniş 

şəkildə  inteqrasiya  edilmiş  müəssisələr  və  bazarlar  ilə  bir  sıra 

maliyyə  məhsulları  və  xidmətləri  təklif  edir.  Onun  maliyyə 

bazarları yüksək likviddir, effektiv və şəffaf normativ normalar 

çərçivəsində fəaliyyət göstərir. Hong Kong, Asiya/Sakit okean 

bölgəsi arasında, həm Sinqapur, həm də Tokiyodan qabaqda ilk 

sırada iştirak etdir. Hesabata görə, Hong Kong insan kapitalı və 

infrastrukturun  rəqabət  qabiliyyətli  yerlərində  birincilik 

sıralamasında  iştirak  etdir.  Şəhər,  biznes  mühiti  və  maliyyə 

sektorunun  inkişafı  üçün  rəqabətli  sahələr  üçün  üçüncü  sırada 

qaldı.  Beynəlxalq  maliyyə  mərkəzləri  maliyyə  xidmətləri 

sənayesi üçün optimal şərait yaradır. 

Beş  mühüm  sahədən  "iş  mühiti",  "maliyyə  sektorunun 

---

346 

 

inkişafı",  "infrastruktur  faktorları",  "insan  kapitalı",  "nüfuz  və 

ümumi  amillər"  indekslərinin  birləşməsindən  maliyyə 

mərkəzlərinin  reytinqi  yaranır.  12  Sentyabr  2018  tarixindən 

etibarən dünyanın ən yaxşı mərkəzləri aşağdakılar olmuşdur: 

 

Sıra 

Şəhərlər 

Reytinq  

1 

New-York  

788 

2 

London  

786 

3 

Hong Kong 

783 

4 

Sinqapur  

769 

5 

Şanqay 

766 

6 

Tokio 

746 

7 

Sidney  

734 

 

İstifadə olunmuş ədəbiyyat 

1.  United Kingdom National Accounts “The Blue Book” / под ред. 

John Dye, James Sosimi 

2.  Global Intellectual Property Index / Taylor Wessing LLP, 2009  

3.  Financial Centres Index 1 / М.: Z/Yen Group Ltd, Corporation of 

London, 2018 

4.  «History  of  London»  [Электронный  ресурс]  :  история 

Лондона в онлайн энциклопедии «Википедия» – Электрон. дан. – М. : 

Wikipedia, 2011