Konfransinin

 

KARBOHIDROGEN TƏRKIBLI XAMMALLARIN 

PIROLIZ PROSESININ AROMATIK 

BIRLƏŞMƏLƏRLƏ ZƏNGIN FRAKSIYASININ 

SƏMƏRƏLI ISTIFADƏSI 

 

Magistr:                                                          Elmi rəhbər: 

Tahirli Elvin Afiq                                          dos. Əmirov S.Q. 

II kurs, Qrup: A3217 

 

Piroliz  prosesi  zamanı  xammal  kimi  ilkin  emal  benzini, 

---

189 

 

stabil qaz benzini, etan, propan-butan fraksiyası istifadə olunur. 

Piroliz  prosesinin  əsas  məhsulu  piroqazdır.  Maye 

məhsullar  isə  prosesin  yan  məhsulları  hesab  olunur.  Pirolizin 

maye məhsulları ağır və yüngül piroliz qətranlarıdır.  

İzopropil  spirti  istehsalı  zamanı  kalonlarda  qalan  ağır 

fraksiyanın 

tərkibindəki 

oliqomerlərlə 

pirokondensatın 

tərkibindəki  əsas  fraksiya  olan  benzol-toluol-ksilol  (BTK) 

fraksiyasını  alkilləşdirmək  mümkündür.  Nəzərdə  tutulur  ki,bu 

zaman  yüksək  molekullu,  uzun  yan  zəncirli  alkilbenzollar 

almaq  mümkündür.  Həmçinin  katalitik  krekinqin  yan 

məhsulları  olan  propan-propilen  fraksiyası,  butan-butilen 

fraksiyası  və  neft  emalı  prosesinin  yan  məhsulu  sayılan  quru 

qaz tərkibində alkilləşmə prosesi üçün reagentlər saxlayır. BTK 

fraksiyasının  səmərəli  istifadə  yollarından  biri  olan  benzola 

hidrogenləşdirici  emal  dünya  praktikasında  istifadə  olunur. 

Piroliz  prosesində  xammal  kimi  ağır  neft  fraksiyalarından 

istifadə etdikdə pirolizin maye məhsullarının çıxımı artır. 

Məlumdur ki, məhz uzun alkil zəncirli alkilaromatik üzvi 

birləşmələr,  xüsusən  alkilbenzollar  səthi  aktiv  xüsusiyyətlərə 

malik yuyucu maddələrin istehsalında geniş istifadə olunur. Bu 

da  onlara  olan  böyük  tələbatı  qismən  ödəməyə  imkan 

verir.Həmçinin  nəzərə  almaq  lazımdır  ki,  bu  maddələr  iki 

istehsalın yan məhsullarıdır.  

Prosesdə katalizator kimi yüksək silikat moduluna malik 

seolitlərin  istifadəsi  məqsədə  uyğun  sayılmış  və  ZSM-5  tipli 

seolit əsasında hazırlanmış katalizator tətbiq edilmişdir.