|
и.ф.н.Ганиева Ф.С., Рахматова С., СамДАҚИ
Ўзбекистонда бозор ислохотларнинг ривожланиши кўчмас ва кўчар
мулкнинг ва уларга нисбатан ҳуқуқлар қийматини баҳолаш бўйича янги
фаолият
тўрининг
шаклланишига
олиб
келди.Баҳолаш
фаолияти
иқтисодиётни ислоҳ қилиш ва ҳуқуқий давлат қўрилишнинг ажралмас
қисмига айланади.Кўчмас мулк қийматини баҳолашнинг мақсад ва
вазифаларини, усулларини, мулк турларини, баҳолашнинг ўзига хос
хусусиятларини батафсил ўрганиш ва амалда қўллаш, баҳолаш фаолиятини
бозор инфратўзулмасининг амалий тармоғи сифатида тўшуниш имконини
беради.
Республикамизда кўчмас мулкни баҳолаш ҳизматларига бўлган талаб
бозор иқтисодиётига ўтишнинг дастлабки кўнлариданоқ пайдо бўлди. Давлат
кўчмас мулкни ҳусусийлаштиришнинг кенгайиши, корҳона устав сармоясига
киритилган кўчмас мулкни кўпайиши, кўчмас мулк гарови остида
кредитлашнинг ривожланиши ва биринчи навбатда мулкдорлар синфини
259
шакллантириш ҳамда ривожлантиришга йуналтирилган кўчмас мулк билан
бажариладиган бошқа фуқаролик ҳуқуқий жараёнлар баҳолаш тузилмасининг
мажбўрий тарзда иштироқи билан амалга оширилади.[2]
Ҳозирги кунда баҳолаш фаолиятини қамраб олувчи ҳизматлар соҳаси
мамлакатимизда жадал суръатлар билан ривожланиб бормоқда.Шу ўринда
эътироф этиш керакки, Республикамиз Президенти ва ҳукумати томонидан
кўчмас
мулкни
баҳолаш,
мулкни
давлат
тасарруфидан
чиқариш,
фуқароларимизнинг мулкка бўлган лоқайд қарашларини тубдан ўзгартириш,
мулкка эгалик қилиш, фойдаланиш ва тасарруф этишдаги иқтисодий ва
ҳуқуқий саводхонлигини оширишга алоҳида эътибор қаратиб келинмоқда.
Ўзбекистон шароитида кўчмас мулкни баҳолашнинг услубий асосларини
ўрганиш ва баҳолаш фаолияти билан боғлиқ жараёнларни такомиллаштириш
республикамизда эркин бозор инфраструктурасини ривожлантиришда ўта
долзарб муаммо ҳисобланади.
«Баҳолаш фаолияти тўғрисида» ги Қонунга ўзгартириш ва қўшимчалар
киритиш бўйича 2009 йил 27-28 март кунлари ўтказилган ялпи мажлисда
Президентимиз «Ҳизмат кўрсатиш соҳасининг муҳим тури - баҳолаш
фаолияти
муайян
объектнинг
хақиқий
баҳосини
аниқлашда,
хусусийлаштиришда, гаровга кўйишда ва бошқаларда муҳим аҳамиятга эга.
Кўчмас мулк бозоридаги ҳолат кўпгина иқтисодий жараёнларнинг
кечишига таъсир қилади, ушбу бозорсиз инвестицион фаолликни ошириб
бўлмайди. Шунинг учун, миллий иқтисодиёт тизимида кўчмас мулк
бозорининг ўрни ва аҳамияти беқиёсдир.Кўчмас мулкни баҳолаш кўпинча
қуйидаги мақсадлар учун талаб қилинади: Банкдан кредит олиш учун
(ипотека кредити); мерос олиш учун; суд жараёни мақсадлари учун; мулкни
сотиш учун.
Бугунги кунда ижтимоий кўчмас мулк учта ёндашув билан баҳоланади,
булар харажатли, даромадли ва қиёсий ёндашувларю.Қиёсий ёндашув бўйича
объект қийматини баҳолашнинг асосий боскичлари қуйидагича:
260
1. Баҳолаш объектига ўхшаш (аналогик) объектлар сотилиши, таклиф
баҳолари хақида маълумотлар йиғиш;
2. Эркин бозор шароитида олди-сотди ишлари бажарилганлиги хақида
маълумотлар олиш;
3. Ўлчов бирликларини тўғри танлаш ва ҳар бир ўлчов бирлиги учун
таққослаш тахлилини ўтказиш, яъни таққослаш объектлари баҳосига нисбатан
баҳолаш объектининг баҳосини аниқлаш учун улар баҳосини корректировка
қилиш (тузатиш);
4. Баҳолаш объектининг баҳосини таққослаш характеристикалари таҳлили
йўли билан аниқлаш ва уларни ягона баҳолаш кўрсаткичига ёки кўрсаткичлар
гурухига келтириш[1].
Оқдарё туман Ўзунқишлоқда жойлашган дам олиш масканини
қийматини қиёсий ёндашувда аниқлаш кўйидаги жадвалда акс эттирилган
Оқдарё туман Ўзунқишлоқда жойлашган дам олиш масканини
қийматини қиёсий ёндашувда аниқлаш.[3]
Жадвал 1
Таққослаш
элементлари
Баҳолаш
объекти
Оқдарё
туман
Таққослаш объектлари
Буланғур
тумани
Кимъёгарлар
қўрғони
Жума шаҳри
Селский
тумани
Жомбой
шаҳри
Такл нарҳи
Минг сўм 1396000000 1470000 000 1160000 000
110000000
0
115000000
0
Нарҳни
пасайтириш
миқдори
0,9
0,9
0,9
0,9
0,9
Келишилган
нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035000
000
Сотиш вақти
13.01.19
11. 03.19
16. 07.18
18. 08.18 18. 09.18
Тузатиш,%
-
-
-
-
-
Нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035000
000
Мулкнинг
эгалик хуқўқи
тўлиқ
тўлиқ
тўлиқ
тўлиқ
тўлиқ
Тузатиш%
-
-
-
-
-
Нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035 000
000
Молиявий
шарт
тўлиқ
тўлиқ
тўлиқ
тўлиқ
тўлиқ
Тузатиш%
-
-
-
-
-
Нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000 1035000
261
000
Сотиш шарти
тижорат
тижорат
тижорат
тижорат
тижорат
Тузатиш%
-
-
-
-
-
Нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035000
000
Жойлашган
манзили
Буланғур
тумани
Кимъёгарлар
қўрғони
Жума шаҳри
Селский
тумани
Жомбой
шаҳри
Тузатиш%
1,0
1,0
1,0
1,0
1
нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035000
000
Ум.майдон
кв.м.
483,2
460
550
568
460
500
Тузатиш%
-
-
-
-
-
Нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035 000
000
Жойлашган
қавати
2 қаватли
2 қаватли
2 қаватли
2 қаватли
2 қаватли 2 қаватли
Тузатиш%
1.0
1.0
1.0
1.0
1.0
Нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035000
000
Автомобил
йўли
бор
бор
бор
бор
бор
Тузатиш%
-
-
-
-
-
Нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035 000
000
Техник холати
косметик
таъмир талаб
косметик
таъмиртала
б
косметик
таъмирталаб
жуда яхши
холатда
жуда
яхши
холатда
косметик
таъмиртал
аб
Тузатиш%
1.0
1.0
1.0
1,0
1,0
Нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035000
000
Фойдаланиш
тури
ҳизмат
кўрсатиш
ҳизмат
кўрсатиш
ҳизмат
кўрсатиш
ҳизмат
кўрсатиш
ҳизмат
кўрсатиш
ҳизмат
кўрсатиш
Тузатиш%
-
-
-
-
-
Нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035 000
000
Қўшимча шарт Мебелсиз
Мебелсиз
Мебелсиз
Мебелсиз Мебелсиз Мебелсиз
Тузатиш%
-
-
-
-
-
нарҳ
1326200000 1323000000 1044000000 990000000
1035000
000
1кв м нарҳи
22695739
2883043
2405454
1838028
2152173
2070000
Баҳоланаётган
объектни
қиймати
1096738227
Шундай қилиб, 2019 йил 1 март холатига баҳоланаётган Оқдарё туман
Ўзунқишлоқда жойлашган дам олиш масканини қиёсий ёндашувда
262
аниқланган қиймати 1 096 738 227 (бир миллиард тўқсон олти миллион етти
юзи ўттиз саккиз минг икки юзи йигирма етти ) сўмни ташкил қилади.
Do'stlaringiz bilan baham: |
