Konchilik ishi

 
 
Nivelirni nuqtaga markazlashtirish va gorizontal holatga keltirish 
 

---

43 
1) Nivelirning mahkamlash vintiga shovun 
ilinadi. 
2) Mahkamlash vinti yengil bo‘shatilib, 
shovun nuqta bilan to‘g‘ri turganicha asbob 
shtativ ustida sekin suriladi. 
3) Shovun nuqta bilan to‘g‘ri turgandan 
so‘ng mahkamlash vinti mahkamlanadi. 
4) A va B ko‘tarish vintlarini bir vaqtning 
o‘zida rasmda ko‘rsatilgandek, sharsimon 
adilakdagi havo pufakchasi (T) bilan 
kesishguncha buraladi. 
5) C ko‘tarish vinti rasmda ko‘rsatilgandek, 
sharsimon adilakdagi havo pufakchasi 
markazga kelganicha buraladi. 
 
Nivelirni tekshirish. 
 
 
Shtativdagi metal va yog‘och qismlarining birlashgan qismlari mustahkam 
qotirilgan bo‘lishi kerak. Buning uchun mahkamlash kaliti orqali vintlar tortib 
chiqiladi. 
 
Niveliri quyidagi shartlar bo‘yicha tekshiriladi:
 
 

---

44 
1. 
Doiraviy adilak o‘qi nivelirning 
aylanish o‘qiga parallel bo‘lishi 
kerak. Buni tekshirish uchun uchta 
ko‘tarish vinti buralib, pufakcha 
adilak 
markazidagi 
doiracha 
o‘rtasiga keltiriladi, keyin u 180° 
aylantiriladi. 
Agar 
pufakcha 
doiracha 
markazidan 
chetga 
chiqmasa, shart bajarilgan bo‘ladi, 
aks holda adilak tagidagi tuzatish 
vintlari 
vositasida 
pufakcha 
markazidan surilganining yarmi 
qadar teskariga suriladi. 
2. 
Iplar to‘rining gorizontal ipi nivelirning aylanish o‘qiga perpendikulyar 
bo‘lishi kerak.
Tekshirish uchun gorizontal ipning bir uchi 40—50 m 
masofadagi qo‘zg‘almas nuqtaga qaratilib, truba qaratish vinti vositasida 
o‘ng va chapga suriladi, agar shunda ip qaratilgan nuqtadan siljimasa, shart 
bajarilgan bo‘ladi, aks holda to‘r qopqog‘ini olib, trubaning okulyar kismini 
ob’ektiv tirsagiga mahkamlaydigan to‘rtta shurupni otvyortka bilan 
bo‘shatib, okulyar qismi bir oz buraladi-da, ip gorizontal qilinadi.
3. 
Ko‘rish o‘qi gorizontal bo‘lishi 
kerak.
Agar sharsimon adilak 
tuzatilgan bo‘lsa, ko‘rish nuri 
gorizontal bo‘lishi kerak. Buning 
uchun notekis joyda taxminan 30 
m masofada A va B nuqtalarga 
nivelir 
reykalari 
qo‘yiladi. 
Nuqtalar o‘rtasiga 
l
1
nuqtaga 
nivelir o‘rnatiladi va A va B 
reykalardan sanoq olinadi. 
Rasmdagi ko‘rsatkich bo‘yicha: 
A=1.832 m 
B=1.616 m 
∆H=A-B=0.216 m 
Nivelir A nuqtadagi reykaga 1 m 
masofagacha yaqinlashtiriladi, A 
nuqta sanog‘i 1.604 m ga teng. 
Shunda B nuqtadagi nominal 
sanog‘imiz 
A-∆H=1.604-
0.216=1.388 m ga teng bo‘ladi. B 
nuqtaning nominal va faktik 
qiymatlari solishtiriladi.