Konchilik ishi asoslari

4.1 - rasm. Kapital transheya.

Konchilik ishi asoslari

Qirqim transheya - gorizontal ochiq kon laximi bo'lib, foydali qazilmani yoki qoplovchi jinsni qazib olish uchun ilk ish frontini yaratib beradi.

2. 
   - rasm. Qirqim transheya.
   

Kondagi olib boriladigan qazib olish ishlari - foydali qazilmaning minimal xarajatlar bilan qazib olinishini ta'minlashi kerak. Ko'pgina holatlarda foydali qazilmalarni qazib olish paytida eng ko'p kon-qazish ishlari hajmi ochish ishlariga tug'ri keladi va bu ochiq kon ishlarining eng muhim jihati hisoblanadi.
Konni ochish ishlari - foydali qazilmani qoplagan va unga aralashgan tog' jinslarini ajratish, shuningdek ularni siljitish va ag'darmalarga joylashtirishni o'z ichiga oladi.
Konda qazish ishlari.
Konda qazib olish ishlari - belgilangan hajmda, talab etilgan sifat bilan va minimal yo'qotishda qazib olish va tashish ishlarini o'z ichiga oladi.

Konchilik ishi asoslari

Qazib olish ishlari quyidagi bosqichlami o'z ichiga oladi: foydali qazilmalami qazish-yuklash, tashish, bir joyga to'plash yoki tushirish.
Konda qazib olish ishlarining samaradorligi - ma'dansiz tog' jinslari hajmining qazib olingan foydali qazilma birligiga nisbati bilan aniqlanadi va bu nisbat qoplovchi tog' jinsi koeffitsienti deb ataladi.
Rekultivatsiyaning maqsadi - hududdagi tabiiy sharoitni saqlash, buzilgan yer maydonlarini xalq xo'jaligi ehtiyojlariga yaroqli holga keltirishdir. Rekultivatsiya paytida ma’dansiz tog' jinslaridan hosil etilgan ag'darmalar tekislanib, ularga tuproq yotqiziladi, o'simliklar o'tqaziladi, tabiiy suv oqimlari tiklanadi va konni quritish uchun foydalanilgan skvajinalar yopilib, barraj va drenaj pardalari olib tashlanadi.

5. 
   §. OCHIQ KON ISHLARIDA ISHLAB CHIQARISH JARAYONLARI
   HAQIDA UMUMIY MA’LUMOTLAR.
   

Karyerlarda kon ishlari ochish va qazib olish ishlari singari quyidagi ishlab chiqarish jarayonlaridan iborat:

Tog' jinslarini qazib olishga tayyorlash.

Tog' jinslarini qazib olishga tayyorlash jarayoni qazib olishning samaradorligini ta'minlash maqsadida, tog' jinsining tabiiy holatini o'zgartirishga yo'naltirilgan jarayonni o'z ichiga oladi.

Tog' jinslarini qazib olishga tayyorlashda pog'onadagi qattiq tog' jinslari portlatish yordamida yumshatiladi va o'rtacha qattiqlikdagi tog' jinslari esa mexanik usul bilan yumshatiladi.
Mexanik usul bilan maydalash portlatish usuli bilan maydalashga qaraganda ancha foydalidir, chunki unumdorligi yuqori, tannarxi kichik va ishdagi xavfsizligi yuqoridir. Mexanik usul bilan maydalashni mustahkamlik koeffitsienti f=6^8 gacha bo'lgan tog' jinslariga qo'llash mumkin.
Portlovchi moddalarni kon massiviga joylashtirish usuli.






Qozonli
zaryadlash
usuli

Shpurli
zaryadlash
usuli

Quyma
zaryadlash
usuli

Kamerali
Ozaryadlash
usuli

Skvajinali
zaryadlash
usuli
Portlatib yumshatish usuli mustahkamlik koeffitsienti f=6^8 dan yuqori bo'lgan tog' jinslariga qo'llaniladi. Ochiq kon ishlari amaliyotida tog' jinslarini qazib olishga tayyorlashda portlatib maydalash usuli keng qo'llaniladi. Uning 5 xil ko'rinishi mavjud.
Tog' jinslarini qazish va yuklash. Kon massasini tashish.
Tog' jinsi massivini to'g'ridan-to'g'ri qazib olish va transport vositasiga yuklash yoki qazib olishning o'zi mashinaning ishchi organi yordamida tog' jinsini bir joydan ikkinchi joyga siljitishi va ag'darmaga bo'shatishiga - qazib-yuklash ishlari deyiladi. Karyerlarda qazish-yuklash ishlarida ekskavatorlardan keng foydalaniladi. Ekskavator ishlari karyerning asosiy texnologik jarayoni hisoblanadi. Ba’zi karyerlarda esa skreper va buldozerlar qo'llaniladi. Qazish - yuklash ishlari bitta transport vositasi yordamida amalga oshiriladi.