Konchilik” fakulteti “konchilik ishi” kafedrasi “geodeziya”

Planda siniq chiziq uzunligini aniqlash. Plandagi to‘g‘ri chiziq uzunligining qiymatini aniqlashda chiziq uzunligi o‘lchagichda olinib, so‘ngra masshtabga qo‘yiladi. Agar planda uzunligi aniqlanishi kerak bo‘lgan chiziq bir necha kalta av, vs, ... chiziqlardan iborat bo‘lsa, (3.5-shakl) avcde uzunligini aniqlashda har bir kalta chiziq uzunligini alohida aniqlab, keyin ular bir-biriga qo‘shiladi. Buning o‘rniga siniq chiziqlardan bir chiziq yasab, keyin uning uzunligini topish qulay. Masalan, qirkul uchini d ga qo‘yib, de radiusi bo‘yicha yoy chiziladi-da, cd davomidagi e^ topiladi. Keyin s markazdan se^ radius bo‘yicha yoy chizib, vs davomidagi s' topiladi. Oxirida v ni markaz qilib, vs' radius bo‘yicha yoy chizilib, v' topiladi. So‘ngra hosil bo‘lgan av' hamma chiziqlar yig‘indisi bo‘lganidan uning uzunligi masshtab bo‘yicha aniqlanadi.
o‘rtachasi (p₂-p₁)₀ hisoblanadi. SHunda bo‘ladi.

3.5-shakl. 3.6-shakl. Kurvimetr
Egri chiziq uzunligini aniqlash. Plan yoki kartadagi egri chiziq uzunligini aniqlashda kurvimetr nomli maxsus pribor ishlatiladi (3.6-shakl). Kurvimetr chiziqning bosh nuqtasiga qo‘yiladi va shkalasidai strelka 2 bo‘yicha sanoq p₁ olinadi. Keyin kurvimetrning g‘ildiragi 1 tekislikka perpendikulyar qo‘yilib, chiziq bo‘yicha yurgiziladi va oxirgi nuqtada to‘xtab, sanoq p₂ olinadi. SHunda chiziqning uzunligi L=(n₂-n₁) bo‘ladi. - kurvimetr shkalasi bir bo‘lagining qiymati,  qiymatini aniqlash uchun uzunligi ma’lum L_o chiziq bo‘yicha bir necha marta yurgizib, p₁, p₂ sanoqlar olinadi va bu sanoqlar ayirmasi topiladi; ayirmalarning