Kompyuter texnologiyasınıń qısqa tariyxında kompyuterdi jaratıw ushın qanday tiykarǵı elementlerden paydalanılǵanına qaray bir neshe dáwirlerge ajıratıp kórsetiledi

31-Variant
1. Superkompyuterlar - mosuvo katta tezlikni tolab qiladigan va katta hajmdagi masalalarni yechish uchun móljallangan tizimdir. Bu kompyuter tizimlari 1 sekundda ón trillion amal bojaradi. Arduinoning kóplegen túrleri ámeldegi bolıp bularǵa mısal etip: Arduino Yun, Arduino Uno, Arduino Duemilanove, Arduino Diecimila, Arduino Nano, Arduino Mega, Mega 2560, Mega ADK, Arduino Leonardo, Arduino Micro hám h. k larni uishimiz múmkin. Arduino robototexnika hám elektronikiga qızıǵıwshı hám ızleniwshi yoshlarga juda qol keledi, sebebi bul apparatda kishi hám úlken bolǵan programma, algoritmlar yoratgan halda hár qıylı apparatlar, robotlar hám basqa qızıq ámeliyatlardı bojarsa boladı. Basqasha etip aytqanda, Arduino programmalıq hám texnikalıq bólimlerdi birlashtirib beretuǵın apparat bolıp tabıladı. Joqarıda keltirip ótganimizdek Arduinoning juda kóp túrleri ámeldegi bolıp, Arduinoni úyreniwdi baslawshılar tiykarınan Arduinoning Uno yamasa Nano túrinen paydalanıwdı baslasadı. Server kompyuterler - pán hám texnikanıń túrli tarawlarına tiyisli máselelerdi sheshiwge hám de tarmaqtaǵı kompyuterlerge óz resurslarini usınıwǵa mólsherlengen kompyuterler. Olardıń ámel orınlaw tezligi hám yad kólemi jeke kompyuterlernikiga qaraǵanda talay joqarı esaplanadı.
2. Turaqlı yad (ádetiy yad, Conventional memory) 00000 (0000: 0000) den baslanadı hám 90000 (9000: 0000) ge shekem. Onıń ushın 640 KB kerek boladı. Áwele, bul maydanǵa úzilis vektorları kestesi 00000 den baslap juklenedi hám 1
KB ni iyeleydi, keyininen BIOS (taymer esaplagichi, klaviatura buferi hám basqalar ), keyininen 16 bitli DOS programmaları (olar ushın) 640 KB - tek 32-bitli programmalar sekrep ótetuǵın tosıq ). BIOS maǵlıwmatlarına 768 báyit ajıratılǵan. Turaqlı CMOS yadı (Energonezavisimaya pamyat' CMOS) Klaviatura sıyaqlı standart apparatlardıń islewin BIOS-ga kiritilgen programmalar qollap-quwatlawı múmkin, biraq bunday qurallar barlıq múmkin bolǵan apparatlar menen islewdi támiyinley almaydı. Basqa apparat quralları menen islewdi baslaw ushın BIOS-ga kiritilgen programmalar kerekli parametrlerdi qaydan tabıwdı biliwi kerek. Anıq sebeplerge kóre olardı na RAM de, na turaqlı yadta saqlaw múmkin emes. Ásirese, onıń ushın anaplata islep shıǵarıw texnologiyası boyınsha CMOS dep atalǵan " turaqlı yad" mikrosxemasiga iye. Onıń RAMdan ayırmashılıǵı sonda, kompyuter óshirilganida onıń quramı óshirilmaydi hám ROMdan ayırmashılıǵı sonda, oǵan sistemaǵa qanday úskeneler kiritilgenligine qaray, maǵlıwmatlar ǵárezsiz túrde kiritiliwi hám ózgertiliwi múmkin. Bul mikrosxem turaqlı túrde anaplatada jaylasqan kishi batareyadan quwat aladı.
3. Asinxron malumot uzatıw. Bul usıl derlik barlıq jeke kompyuterlerde qollanıladı hám “baslaw -tamamlaw (star-stop) uzatıw” dep da júritiledi. (“Asinxron” sivyazi áyyemgi grekshe sóz bolıp, “waqıtı birdey emes” degen manoni ańlatadı ). Asinxron uzatıwda shar bir waqıt oralig'da bir báyit bıytlar izbe-izligi uzatıladı. Bunda shar bir bayttı quraytuǵın bıytlar ketma-katligi “qawıslarga” alınǵan hám arnawlı basqarıwshı bıytlar (“qawıslar”) da baslanıw biti start bıyt hám toqtap qalıw biti stop bıyt lardan ibarat. Baslanıw biti bayttı quraytuǵın birinshi birn aldın, toqtap qalıw biti esabaytni quraytuǵın aqırǵı bitdan keyin “turadı”. Kóplegen jeke kompyuterlerde bul usıl qollanıladı, biraq bunda malumot uzatıw tezligi salıstırǵanda tómen. Qısqa múddet ishinde úlken kólem degi malumotni uzatıw ushın álbette bul metod talay qolaysız. Bul usıldıń abzallıǵı sonda, malumot jiberiwshi informaciyaın qalelegen waqıtta jıberiwi múmkin. Sinxron malumot uzatıw. Asinxron uzatıwdan ayrıqsha bo'laroq sinxron uzatıwda malumot baslawshı hám tugatuvchi bıytlar arqalı emes bálki malumot blokları báyitler jıyındısı uzatıladı. (“Sinxron” sivyazi áyyemgi grekshe sóz bolıp “bir waqıtta” degen manoni ańlatadı. Bunda baslawshı hám túwelleytuǵın bıytlar xar bir báyit bası hám aqırında emes, bálki shar bir blok báyitler izbe-izligi bası hám aqırında boladı. Bul bıytlardıń wazıypası tekǵana bloklardı bir birinen ajıratıp turıw, bálki uzatıwshı hám qabıl etiwshi qurulmalardagi ishki saatlar waqtın birdeyligin sinxron ekenligin baqlawdan ibarat. Bul usıl júdá quramalı hám qımbatqa tushushi sebepli jeke kompyuterlerde de qollanılǵan. Soǵan qaramastan, bazi modemlar kompyuter ketma ket portınan asinxron tárzde uzatılıp atırǵan signallardı liniyaga sinxrons ignallar formasında uzata aladı.