Kompyuter texnologiyasınıń qısqa tariyxında kompyuterdi jaratıw ushın qanday tiykarǵı elementlerden paydalanılǵanına qaray bir neshe dáwirlerge ajıratıp kórsetiledi

26-Variant
1. Kompyuter texnologiyasınıń qısqa tariyxında kompyuterdi jaratıw ushın qanday tiykarǵı elementlerden paydalanılǵanına qaray bir neshe dáwirlerge ajıratıp kórsetiledi. Oaqıtlarǵa bóliniw málim dárejede óz basımshalıq, sebebi eski áwlad kompyuterleri elege shekem islep shıǵarılıp atırǵan waqıtta jańa áwlad tezlese basladı. Kompyuterler rawajlanıwınıń ulıwma tendenciyaları tómendegishe: 1.Birlik maydanına tuwrı keletuǵın elementler sanın kóbeytiw. 2. Kólemin kishireytiw. 3. Jumıs tezligin asırıw. 4. Bahasın arzanlatıw 5. Bir tárepten programmalıq támiynattı islep shıǵıw, ekinshi tárepten ápiwayılastırıw, texnikalıq qurallardı standartlastırıw. Funktsional maqset kózqarasınan, kompyuter-bul málim funktsiyalardı
atqaratuǵın 4 tiykarǵı apparattan shólkemlesken sistema: operatsion hám turaqlına bólinetuǵın saqlaw apparatı yamasa yad, arifmetik-logikalıq apparat (ALU), basqarıw úskenesi. (CU) hám kiritiw úskenesi. shıǵıw. Saqlaw úskenesi (yad)
informaciya hám programma buyrıqların kompyuterde saqlaw ushın mólsherlengen. Yadta saqlanatuǵın maǵlıwmatlar 0 hám 1 kodlanǵan nomerler, belgiler, sózler, buyrıqlar, mánziller hám basqalar.
2. Parallel esaplaw sistemaların shólkemlestiriw-diń hár qıylı usılları bar: aǵım konveyerli-vektorlı sistemalar, kóp tarmaqlı arxitekturalı sistemalar, massiv parallel hám matritsali sistemalar, klasterli sistemalar, arnawlı protsessorlar. Sol munasábet penen klassifikaciyanı kirgiziw zárúrligi payda boldı. Klassifikaciya tómendegi eki talapǵa juwap beriwi kerek: 1. Hár bir sistema ayriqsha tárizde ol yamasa bul klass penen baylanıslıbolıwı kerek. 2. Hár bir klass ózi menen baylanıslı sistemalardı jeterli dárejede tolıq xarakteristika-lawı kerek. 1966 jılda Maykl Flinn buyrıqlar sanı hám maǵlıwmat aǵımları tiykarında kompyuter arxitekturasın klassifikaciyalawdı usınıs etdi. Flinn mashina dúzilisin xarakteristikalaw ushın aǵım túsiniginen paydalanadı. Aǵım ápiwayı elementlerdiń izbe-izligin ańlatadı (maǵlıwmatlar).
Kompyuter arxitekturaların klassifikaciyalaw buyrıq aǵımları hám maǵlıwmatlar aǵımları sanına tiykarlanǵan. SISD (Single Instruction, Single Data)-sistemalarınıń barlıǵı bir protsessorli
hám bir mashinalı variantlani óz ishine aladı. SIMD (Single Instruction, Multiple Data)-vektorlı hám matritsali qayta islew strukturaların jaratıw ushın mo'ijaflangan. MISD (Multiple Instruction, Single Data) -ayriqsha protsessorli konveyerini qurıw ushın mólsherlengen, yaǵnıy bunda qayta islew nátiyjeleri shınjır tárzde bir protsessordan basqa protsessorga uzatıladı. MIMD (Multiple Instruction, Multiple Data) -barlıq protsessorlari sisteması jeke maǵlıwmatlar aǵımı menen óziniń programması boyınsha islewi ushın
mólsherlengen.
3. Qısqartirilgan kompyuter yadı RAM (operativ kirisiw yadı) yamasa RAM (operativ kirisiw yadı) dep ataladı. Maǵlıwmatlardı saqlaw hám olardı keyinirek qayta islew ushın protsessorga
ótkeriw ushın buyrıqlar. Informaciya operativ yaddan tezlik penen protsessor
tárepinen ishlov beriliwi ushın emes, bálki operativ yaddan tezirek bolǵan
protsessorning kesh yadına túsiwi múmkin.
Protsessor tárepinen orınlanǵan esap -kitaplar nátiyjelerin saqlaw. Kletkalar quramın oqıw (yamasa jazıw ). Eki qıylı operativ yadtı ajıratıw ádetiy hol bolıp tabıladı: statikalıq (SRAM) hám dinamikalıq (DRAM). SRAM protsessorning kesh yadı retinde, DRAM bolsa kompyuterdiń operativ yadı retinde isletiledi. SRAM triggerlardan shólkemlesken. Triggerlar tek eki jaǵdayda bolıwı múmkin: " qosılǵan" yamasa " óshirilgan" (bitli saqlaw ). DRAM-de flip-floplar joq hám bıyt bir tranzistor hám bir kondansatör
járdeminde saqlanıp qaladı.