Kompyuter texnologiyasınıń qısqa tariyxında kompyuterdi jaratıw ushın qanday tiykarǵı elementlerden paydalanılǵanına qaray bir neshe dáwirlerge ajıratıp kórsetiledi

28-Variant
1.Jeke Kompyuter (JK) dıń sırtqı qurılmaları — hár qanday esaplaw kompleksin zárúrli strukturalıq bólegi bolıp tabıladı, sonı aytiw kerek, sırtqı
qurılmalar, pútkil JK bahasınıń 80-85 % ini quraydi. JK dıń sırtqı qurılmaları, mashinanı sırtqı ortalıq: paydalanıwshılar, basqarıw ob'ektleri hám basqa EEMler menen óz-ara jumısın támiyinleydi.
Sırtqı qurılmalarǵa tómendegiler kiredi:
• Sırtqı eslep qalıw qurılmaları (TEQQ) yamasa JK dıń sırtqı yadı ;
• paydalanıwshınıń baylanıs quralları ;
• maǵlıwmatlardı kirgiziw qurılmaları ;
• maǵlıwmatlardı shıǵarıw qurılmaları ;
• baylanıs hám telekommunikatsiya quralları. Paydalanıwshınıń baylanıs quralları óz quramına videoterminallarni hám maǵlıwmattı dawisli kirgiziw-shıǵarıw qurılmaların aladı. videomonitor (displey) -JK ge kiritilip atırǵan hám odan shıǵarılıp atırǵan maǵlıwmatlardı sawlelendiriw qurılmaı bolıp tabıladı. Dawisli kirgiziw-shıǵarıw qurılmaları tez rawajlanıp atırǵan multimedia
qurallarına kiredi. Dawıslı kirgiziw qurılmaı — bul hár qıylı mikrofonli akustikalıq sistemalar,
"dawıslı tıshqanshalar", mısalı, adam aytılıp qılıp atırǵan hárip hám sózlerdi anglay alatuǵın, olardı identifikaciya etetuǵın hám kodlaytuǵın quramalı programmalı támiynat. Dawıslı shıǵarıw qurılmaı — bul kompyuterge jalǵanǵan bálent
gápiruvchilar (dinamikler) yamasa dawıslı kolonkalar arqalı islep shiǵarılatuǵın, cifrlı kodlardı hárip hám sózlerge ózgertiwdi atqaratuǵın hár qıylı dawıs sintezatorlari.
2. Yadqa kirisiwde mikroprotsessor aldın kerekli maǵlıwmatlardıń kesh yadında bar ekenligin tekseredi, onıń ushın olkáraınan payda etińan fizikalıq mánzil aldın RAMdan CP ga keshlangan yad xujayralarining mánzilleri menen
salıstırıwlanadı. kesh yadında bunday maǵlıwmatlarǵa kirisiw múmkin emes.
Keyin mikroprotsessor operativ yadqa shaqırıq
etedi, kerekli maǵlıwmatlardı ajıratıp aladı, óz jumısında isletedi, lekin usınıń menen birge bul
maǵlıwmattı keshga jazadı.. Basqarıw panelindegi náwbettegi qońıraw tez-tez kesh xitlariga alıp keliwi ushın ılajı bolǵanınsha RAMdan kesh yadına uzatıw mikroprotsessor tárepinen berilgen shaqiriqda talap etiletuǵın bólimlerde (báyitler
yamasa sózler) emes, bálki qatarlar dep atalǵan halda júz boladı. Yaǵnıy kesh yadı hám RAM keshlash kózqarasınan qatarlar retinde islengen. Sabaq uzınlıǵı mikroprotsessor soraǵan maǵlıwmatlardıń múmkin bolǵan maksimal uzınlıǵınan asıp ketedi. Ádetde ol 16 dan 64 baytǵa shekem hám yadta tiyisli bólim shegarası
boylap esapalanadi
3. Maǵlıwmatlardı kirtish qurılmalarına tómendegiler kiredi:
• klaviatura — SHK ga sanlı, tekstli hám basqarıwshı informaciyanı qolda
kirgiziw ushın qurılma ;
MODEM (MOdulyator-DEModulyator)
-anıq bir baylanıs kanalında isletiw ushın qabıl
etilgen signallardı tuwrı (modulyator) hám teris
(demodulyator) ózgertiw qurılmaı bolıp tabıladı. Kompyuter tıshqanshası - bul manipulyator, onıń járdeminde háreketlerdi basqarıw signalına aylantıradı. Ápiwayı sózler menen aytqanda, tıshqansha járdeminde etken háreketler kompyuter sezetuǵın hám teńiytuǵın signallarǵa aylanadı. Zamanagóy paydalanıwshı ushın bul manipulyator kompyuterdiń ajıralmaytuǵın bólegi bolıp tabıladı. Eger sizge hújjetlerdi nusqalaw kerek bolsa, tekst bólegin saylań, hújjetlerdi bir papkadan basqasına kóshiriń, tıshqan eń jaqsı járdemshine aylanadı. Adapter - bul jalǵanıw jayında hám fizikalıq qatlamlarda tarmaqtıń islewin támiyinleytuǵın úskeneler. Ol periferik apparatlar dep ataladı. Ol tuwrıdan-tuwrı maǵlıwmat tasıwshısı menen óz-ara tásir etedi. Adapter sırtqı baylanıs liniyalarida ekilik maǵlıwmatlar menen isenimli shifrlaw mashqalasın tabıslı sheshedi.