Kompyuter tarmoqlari telekommunikatsiya texnologiyalari, 5 semestr

LTE стандартининг ривожланиш тарихи. 3GPP Long Term Evolution (3GPP LTE, ингл. “3GPPнинг узоқ муддатли ривожланиш лойиҳаси”) - мобил алоқа протоколи бўлиб, келажакда маълумотлар узатиш тезлигига бўладиган эҳтиёжни қондириш учун UMTS стандартини такомиллаштириш бўйича 3GPP лойиҳаси ҳисобланади. Ушбу такомиллаштириш натижасида, мисол учун, алоқа самарадорлигини ошириш, тармоқларни ташкил этишдаги харажатларни камайтириш, тақдим этиладиган хизматлар даражасини мукаммаллаштириш ва кенгайтириш, шунингдек, мавжуд мобил ва кенг полосали алоқа протоколлари билан ўзаро ҳамкорликни таъминлаб бериш имкониятлари пайдо бўлади. 3GPP LTE стандартида маълумот олишнинг назарий тезлиги 326,4 Мбит/сек., узатишнинг тезлиги эса, 172,8 Мбит/сек. гача етиши мумкин.
LTE стандартига 2004 йилда асос солинган. Асосий мақсад UTRA радиоуланиш (UMTS стандартида фойдаланиладиган) архитектурасини оптимизациялаш ҳамда 3GPP лойиҳасидаги учинчи авлод тизимларидан тўртинчи авлод томон ривожланишни таъминлаб беришга қаратилган эди. Тадқиқотларнинг бошланғич босқичидаги асосий мақсади маълумотларни юқори тезликда узатишни таъминлаб бера оладиган физик даражадаги технологияни белгилаб олиш эди. Асосий вариант сифатида икки йўналиш таклиф этилди: ё мавжуд W-CDMA технологияси асосидаги радиоинтерфейсни ривожлантириш, ёки OFDM технологияси асосида ишлайдиган бутунлай янги радиоинтерфейсдан фойдаланиш. Олиб борилган тадқиқотлар натижасида ушбу масаланинг ягона ечими OFDM технологиясидан фойдаланиш бўлди. LTE нинг илк спецификациялари “3GPP еттинчи релизи” доирасида яратилган эди (ингл. 3GPP Release 7). 2008 йилнинг декабрь ойига келиб, LTE тизимларига қўйиладиган архитектуравий ҳамда функционал талабларни белгилаб берадиган 3GPP стандартларининг 8-релизи (ингл. 3GPP Release 8) тасдиқланган эди (16.8-расм).

16.8-расм. LTE технологияси ривожланишининг асосий босқичлари.

LTE стандарти ҳақида умумий маълумотлар. Кенг полосали мобил алоқа тури тез суратларда ҳаётимизга кириб келмоқда. Ericsson компаниясининг ҳисобига кўра, 2011 йилда кенг полосали алоқа хизматларидан фойдаланувчилар сони 1,5 млрд. га етган ва уларнинг ярмидан кўпи алоқанинг мобил вариантидан фойдаланишмоқда.

Бугунги кунда мобил тизимлар хизматлари фойдаланувчилари:
- веб-ресурслардан фойдаланиш ёки HSPAни қўллаб қувватлайдиган телефонлар ва ноутбуклар ёрдамида электрон хатлар жўнатиш;
- DSL модемлар ўрнига HSPA модемларидан фойдаланиш;
- 3G-телефонлар ёрдамида катта ҳажмдаги видео ҳамда аудио файлларни жўнатиш каби бир қатор имкониятлардан фойдаланмоқдалар.
3GPP лойиҳаси 8-релизи сифатида кириб келаётган LTE стандарти мобил алоқа тизимининг ривожланиши учун сезиларли қадам бўлиши лозим. Ишлаб чиқувчиларнинг фикрича, фойдаланувчилар бу афзалликларни катта ресурслар талаб қиладиган хизматлар ва иловалар (интерактив ТВ, фойдаланувчилар томонидан яратилган видеоклиплар, мураккаб ўйинлар ва профессионал хизматлар) дан фойдаланганларида яққол хис қилишади (16.9-расм).

16.9-расм. LTE тармоқларида мавжуд бўлган кенг полосали хизматлар ва янги иловалар.

3GPP лойиҳасида кейинги авлод тизимларига қўйиладиган асосий талаблардан айримлари қуйида келтирилган:

- “пастга” йўналишда маълумотлар узатиш тезлигининг энг юқори қиймати – 100 Мбит/сек. дан кам бўлмаслиги, радиоуланиш тармоғидаги жавоб кечикиш вақти эса 10 мс дан ошмаслиги керак;
- турли элтувчи частота полосаларидан фойдаланиш қулайлиги, яъни бир элтувчидан бошқа элтувчи частоталар полосасига ўтишнинг силлиқлиги ва турли элтувчи частоталарни қўллаб-қувватлаши – 5 МГц ва ундан паст частоталар полосаларидан 20 МГц гача бўлган кўплаб мавжуд ва янги частота диапазонларида;
- частота (FDD) ва вақт (TDD) асосида дуплекс режимларини қўллаб қувватлаш;
- қўшни базавий станцияларга абонентга хизмат кўрсатишни оширишнинг янги имкониятлари ва мавжуд мобил тармоқлар билан ўзаро роумингни амалга ошириш.

LTE тизимлари функционаллигига қўйиладиган талаблар.
E-UTRA радиоуланиш технологияси турли хил хизматларни амалга ошириш, шунингдек, Интернетда ишлаш, FTP файллари билан ўзаро алмашиш, видеоалоқа, IP бўйича овоз (VoIP), тармоқ ўйинлари, “жонли” видео, “push-to-talk” ҳамда “push-to-view” каби бир қатор хизматларни қўллаб қувватлайди. Шу сабабли, LTE базавий станциялари ва абонент қурилмаларида маълумот узатиш тезлиги етарли даражада юқори бўлиши керак ҳамда функционалликнинг асосий мезони сифатида жавоб кечикиш вақти қисқа бўлиши зарур. 16.2-жадвалда LTE технологиясига қўйилган бир қатор талаблар келтирилган:

16.2-жадвал. LTE тизимлари функционаллигига қўйиладиган талаблар.