Компьютер архитектураси” 14.Ҳисоблаш машинасининг Фон-Нейман томонидан ишлаб чиқилган схемасини келтиринг ва уни ишлаш тамоилини тушунтириб беринг

14. Маълумотлар базаси хавфсизлигига тахдидларнинг синфлари (Классификацияси)

• 
  Tahdid deganda odatda birovning manfaatlariga zarar etkazishga sabab bo’luvchi va yuz berish potentsiali yuqori bo’lgan hodisa, harakat (ta’sir), jarayon yoki voqea tushiniladi.
  
• 
  Avtomatlashtirilgan axborot tizimiga (AAT) bo’lgan axborot xavfsizligiga tahdid deganda tizimda qayta ishlanayotgan ma’lumotlarni buzilishiga, yo’qotilishiga, ruxsatsiz nusxalanishiga, murojaat imkoniyatini to’silishiga sabab bo’luvchi ta’sir imkoniyatlari, hamda axborot tashuvchining yoki tizimning dasturiy – apparat kompleksini boshqaruvchi vositalarini buzilishiga sabab bo’luvchi ta’sir imkoniyatlari tushuniladi.
  

Ma’lumotlar bazasiga bo’lgan axborot tahdidlari sinflari (klassifikatsiyasi)

• 
  Axborot tizimlari xavfsizligining ma’lum darajasini ta’minlash uchun yuzaga keluvchi taxdidlarning tabiatini, tizim yoki texnologiyaning zaiflik darajasini kamayishini ta’minlovchi asosiy metodlarni, xavfsizlik darajasiga mos xolda va ushbu xavfsizlik darajasini ta’minlovchi qabul qilingan mos echim narxini anglash kerak.
  
• 
  Echim qabul qiluvchi shaxslar tomonidan taxdidlar tabiatini va xavfsizlikni ta’minlovchi metodlar maqsadi va xususiyatlarini etarli darajada tushunib etmasligi turlicha xatoliklarlarga sabab bo’ladi..
  
• 
  Ixtiyoriy ob’ektni, shuningdek ma’lumotlar bazasi tizimlari axborot xavfsizligini har tomonlama taxlil qilish taxdidlarni klassifikatsiyalashni (sinflarga ajratishni) taqoza etadi. Ilmiy klassifikatsiyalash oldingi taxlil tajribalariga asoslanadi, mazmunan yaqin bo’lgan xolatlarni mavjud klassifikator bo’limiga kiritadi. Xavfsizlikni aniqlashda tanlangan yondoshuvga bog’liq bo’lmagan xolda taxdidlar va ular manbalarini sinflash o’ziga xos ahamiyatga ega. Turli sinflarning mavjudligi tadqiqotchiga ma’lum tizim uchun jiddiy bo’lgan taxdidni o’tkazib yubormasligiga imkoniyat yaratadi.
  
• 
  Ma’lumotlar bazasi axborot xavfsizligini ta’minlash muammosi ko’p qirrali xisoblanadi. Ma’lumotlar bazasining o’zi — bu cheksiz turli tuman bo’lgan real dunyoning modelidir. Ma’lumotlar bazasi tizimlarini loyixalash va faoliyatini qo’llab – quvvatlash ma’lumotlarni qayta ishlashning zamonaviy dasturiy – apparat vositalarini va tashkiliy boshqaruvning etarlicha murakkab sxema va tuzilmasini talab etadi. Kompyuter va kommunikatsiya industriyasidagi yuqori tempdagi yangiliklar inobatga olinsa, keltirilgan sinflar barcha taxdidlarni qamrab olmaganligi oson tushunib olinadi.
  
• 
  Zamonaviy ilmiy adabiyotlarni taxlili ma’lumotlar bazasi axborot xavfsizligiga taxdidlarni quyidagicha sinflash variantlarini aniqlashga imkoniyat yaratdi.
  

33.