16-mavzu: jismoniy xavfsizlik ma’ruza mashg’uloti rejasi

---

77 
16-MAVZU: JISMONIY XAVFSIZLIK 
MA’RUZA MASHG’ULOTI REJASI:
 
16.1. Axborot manbalarini fizik ximoyalash tizimi 
16.2. Axborotni injener ximoyalash 
 
Tayanch so‘z va iboralar
:
 
Ob’ektlarni injener himoyalash va texnik qo‘riqlash
, Axborot 
manbalarini fizik ximoyalash tizimi
, Avtonom qo‘riqlash tizimi.
 
 Axborot manbalarini fizik ximoyalash tizimi 
niyati buzuqning ximoyalanuvchi axborot 
manbalariga suqilib kirishini oldini oluvchi hamda tabiiy ofatdan, avvalo yong‘indan, 
ogoxlantiruvchi vositalarni o‘z ichiga oladi.
Injener konstruksiyalar
taxdid manbalarini axborot manbalari tomon xarakati (tarqalishi) 
yo‘lida ushlab qoluvchi to‘siqlarni yaratadi.
Axborotga taxdidlarning turlari va ro‘y berishi vaqtining noaniqligi, axborotni himoyalovchi 
vositalarining ko‘p sonliligi va turli –
tumanligi, favqulot vaziyatlardagi vaqtning tanqisligi 
axborotni 
fizik himoyalash vositalarini boshqarishga
yuqori talablar qo‘yadi.
Boshqarish qo‘yidagilarni ta’minlashi lozim:

axborotni himoyalashning umumiy prinsiplarini amalga oshirish; 

axborotni fizik himoyalash tizimini va uni sirqib chiqishidan himoyalash tizimini yagona 
doirada ishlashini muvofiqlashtirish; 

axborotni himoyalash bo‘yicha operativ qaror qabul qilish;

himoya choralarining samaradorligini nazoratlash. 
Fizik himoyalash tizimini boshqarish bo‘yicha me’yoriy 
xujjatlar axborotni himoyalash 
bo‘yicha yo‘riqnomalarda o‘z aksini topgan. Ammo yo‘riqnomalarda barcha vaziyatlarni hisobga 
olish mumkin emas. Fizik himoyalash tizimining vositalari vaqt tanqisligi sharoitida notipik 
vaziyatlar sodir bo‘lganida to‘g‘ri xulosa qabul qilinishini ta’minlashi lozim.
Fizik ximoyalash tizimining tarkibi turli 
–
tuman: oddiy qulfli yog‘och eshikdan to 
qo‘riqlashning avtomatlashtirilgan tizimigacha. Fizik ximoyalash tizimning umumlashtirilgan 
sxemasi 7-rasmda keltirilgan. 
Ob’ektlarni injener himoyalash va texnik qo‘riqlash zaruriyati statistika orqali tasdiqlanadi, 
ya’ni suqilib kirishlarning 50% dan ko‘prog‘i xodimlar va mijozlar tomonidan erkin foydalaniladigan 
ob’ektlarga amalga oshirilsa, faqat 5
% kuchli qo‘riqlash rejimli ob’e
ktlarga amalga oshiriladi.