Kommutatsion apparatlarning mikroprotsessorli boshqarish tizimlari

---

12-MA’RUZA 
KOMMUTATSION APPARATLARNING MIKROPROTSESSORLI 
BOSHQARISH TIZIMLARI 
Reja 
1. EXM funksional sxemasi to‘g‘risida umumiy tushunchalar 
2. Mikroprotsessorlarning tuzilishi va belgilanishi 
Tayanch so‘zlar va iboralar 
Katta integral mikrosxemalar (BIS); arifmetik mantiqiy qurilma; boshqarish 
qurilmasi (UU); eslab kolish qurilmasi (ZU); informatsiyani kiritish-chiqarish 
qurilmasi (UVV); operativ eslash qurilmasi (OZU); doimiy eslash qurilmasi 
(PZU); mikroprotsessor; mikroprotsessorli komplekt; mikroprotsessorli tizim; 
mikroE’M. 
Elektr yuritmalarini avtomatik boshqarish va 
sozlash uchun belgilangan apparatlar, ularning texnik 
xarakteristikalarini yaxshilash, ishonchliligini oshirish 
va montaj ishlari vaqtini kamaytirish maqsadida, 
komplekt boshqarish stansiyalari (KSU) ko‘rinishida 
ishlab chiqariladi. KSU lar an’naviy elektromagnit 
apparatlari 
(avtomatlar, 
magnit 
yuritgiyalar, 
kontaktorlar va b.) negizida, yoki diskret yarim
o‘tkazgichlar negizida, yoxud yuqoridagilardan birday 
foydalangan ‘olda tayyorlanadilar. 
KSU oldiga qo‘yilgan vazifaning ‘ar qanday 
(xattoki bir oz) o‘zgartirilishi, uni qayta montaj qilinishini va sozlanishini talab 
qiladi, bu esa, qo‘shimcha ish va vaqt sarfini talab qiladi. SHu sababli, ob’ektlarni 
va texnologik jarayonlarni zamonaviy dasturli boshqarish tizimlari boshqarishning 
tez va oson o‘zgartiriluvchi dasturlarini talab etadi. 
YArim o‘tkazgichlar texnikasining rivojlanishi 
katta integral mikrosxemalar 
(BIS) 
yaratish imkoniyatini berdi. BIS lar integratsiyaning juda yuqori darajasiga 
ega bo‘lib, birgina kristallda bir necha o‘n minglab elementlarni o‘ziga 
mujassamlashtiradi va juda murakkab boshqarish fnuksiyalarini amalga oshirish 
imkoniyatiga egadirlar. BIS lar, o‘z o‘rnida, KUS lar dasturlarini ravon 
o‘zgartirish, gabarit o‘lchamlarini kichraytirish, ishonchliligini oshirish va xizmat 
muddatini uzaytirish imkoniyatlarini beradi. 
Mikroprotsessorlar 
BIS lar negizida 
yaratiladilar. 
EXM tarkibiga kiruvchi asosiy elementlarni ko‘rib chiqamiz (12.52-rasm). 
Eng sodda ko‘rinishdagi E’M tarkibiga quyidagilar kiradi: 

ALU- arifmetik mantiqiy qurilma; 

UU – boshqarish qurilmasi; 

ZU – eslab qolish qurilmasi (‘otiralash qurilmasi);