Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al- xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

---

 
O'ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA 
KOMMUNIKATSIYALARINI RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL- XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 
 
 
Kompyuterning tashkil etilishi fanidan 
 
 
 
6-Amaliy ish 
Mavzu
:
Protsessor xususiyatlari va registrlar bilan ishlash 
Bajardi:
 830-19 guruhi talabasi 
Xalilov Boburjon 
 
Tekshirdi:
Axrorov Faxriddin
 
 
 

---

17-mavzu
Mikroprotsessorning ishlashi 
Mikroprotsessor arxitekturasi – foydalanuvchi nuqtai nazaridan
qaraladigan mantiqiy tuzilish bo’lib, MP tizimini tuzish uchun zarur
bo’ladigan funktsiyalarning apparatlar va dasturlar vosita amalga
oshirilishiga ko’ra mikroprotsessorda joriy etiladigan imkoniyatlarni
belgilab beradi. x86(x32) va x64 kabi ifodalarga ko’plab duch 
kelammiz va shu protsesorning arhitektusining belgisi hisoblanadi
Mikroprotsessorning yadrolar soni- parallel ravishda ma’lumotlarni 
qayta ishlovchi ko’rsatkichi bo’lib bu qancha ko’ sinli bo’lsa
kompyuter ma’lumotlarni tezroq qayta ishlashga erishadi.
Bu ikkaga karrali ravishda o’sib boradi. Masalan 1,2,4
va hokazo
Mikroprotsessorning chastotasi – bu kompyuterning taktik tezligi
bo’lib, hozirgi kunda GHz larda o’lchanmoqda (operatsiyalar soni /
sekund ) sekundiga sodir bo’la oladigan amallar soni. Bu ko’rsatkich 
qancha yuqori bo’lsa ko’p funktsiyali dasturlar va o’yinlarda qo’lkeladi. 
Hozirgi kunda normar chastota 2.5GHz -3.6 GHz atrofida
qo’llanilmoqda. Lekin odatda bu parametr uncha katta qiymatda
ishlamaydi. O’rtacha 400-1000 MHz qismini ishlatiladi. Bazan esa
100 Mhz ham ishlab turaveradi.
Mikroprotsessorning kesh hotirasi – Kompyuter platasidagi yagona
sinxron ishlovchi hotira qismi bo’lib operatsiyalarning ehtimolligini 
bashorat qiluvchi va operatsiyalarni ketma ketlik algoritmini saqlab 
turuvchi vazifasini o’taydi. Bu hotira hozirgi kunda 3 bosqichdan iborat 
bo’lib L1,L2 va L3 deb belgilanadi.
Optimal variant L2 bosqich 2MB L3 bosqich esa 4-6MB bo’lib kelmoqda.

---

Mikroprotsessorning o’lchamli texnologiyasi – Bu bo’lim protsessorning 
quvvat sarflaydigan parametrini ifodalab uning mikro ko’rinishdagi
holati haqida axborot beradi.Masalan hozirgi kunda 40-9 nm lik
ashyolardan foydalangan holda mikroprotsessorlarni yasab kelishmoqda.
Mikroprotsessor shinasing chastotasi – Bu protsessorni controller va 
RAM bilan bog’lovchi transport hisoblanadi. Ko’zga ko’ringan
holatlari 1333MHz 2666 MHz. Mikroprotsessor va controller va boshqa 
mikrosxemalar bilan bog’lanish tezligi- Parallel polosali uzatish liniyasi
bo’lib ma’lumotlarni Core - Core va CoreChipset yo’nalishda tashiydi 
Hozirgi kunda 5.6-25.6 GT/s normal hisoblanadi. 
Intel, AMD ,Motorola kompaniyalari ozlarining turi hil
mikroprotsessorlarini ishlab chiqarmoqda. Yetakchilari Intel va AMD
bo’lib hozirda juda kuchli protsessorlari mavjud. Intel firmasining 
Celeron, Pentium, Core iX ,Xeon markali ;AMD firmasining Ryzen,
Athlon, A-Series, G- Series, R-Series, Epyc va shu kabilari.