Kommunikatsiya tushunchasi va uning tashkilot samaradorligiga tahsiri

Tashkilotlardagi kommunikatsiyalar turlari

. 

Tashkilotlarda  samarali  kommunikatsiyalarni  shakllantirish  uchun  ularning  Qaysi  joylarda  va 

Qanday ko‘rinishda zarurligini ko‘rib chiQish kerak. 

Avvalgi  mavzularda  ko‘rib  chiQilganidek,  tashkilot  ochiQ  tizim  bo‘lib  tashQi  muhit  omillari 

tahsiri  ostida  faoliyat  ko‘rsatadi.Tashkilotning  kommunikatsiya  ehtiyojlari  ushbu  omillarga 

boG‘liQ.Bu  sharoitlarda  faoliyat  ko‘rsatish  uchun  tashkilotlar  tashQi  muhit  elementlari  bilan 

kommunikatsiyalar o‘rnatadilar va bunda turli vositalardan foydalanadilar.Mavjud yoki potensial 

istehmolchilar  bilan  reklama  va  tovarlarni  yetkazishning  boshQa  dasturlari  yordamida 

munosabatga  kirishadilar.Jamoatchilik  bilan  munosabatlar  sohasida  korxona  haQida  tasavvur 

(imidj) ni shakllantirishga ehtibor Qaratiladi. Davlat tartibot muassasalari bilan aloQalar turli xil 

hisobotlar orQali namoyon bo‘ladi. 

SHuni  aytish  kerakki,  ko‘p  hollarda  tashkilotlar  ichida  amalga  oshirilayotgan  kommunikatsiya 

tashQi muhitdagi mavjud imkoniyat va taxdid (xavf-xatar) larning aks tahsiri (reaksiyasi)dir. 

Tashkilotlar  doirasida  kommunikatsiyalar  boshQarish  poG‘onalararo  (vertikal)  va  bo‘limlararo 

(gorizontal) shakllarda amalga oshadi. 

Vertikal  kommunikatsiyalar  doirasida  axborot  poG‘onadan-poG‘onaga  yetkaziladi.Bunda  u 

pastdan  yuQoriga  va  yuQoridan  pastga  Qarab  harakatlanishi  mumkin.Birinchi  holda  axborot 

aniQ  ko‘rsatmalar,  masalalar,  buyruQ  va  farmoyishlar  kabi  ko‘rinishlarda  uzatiladi.Masalan, 

korxonaning  ishlab  chiQarish  bo‘limi  sex  boshliG‘iga  Qaysi  mahsulotni  va  Qaysi  muddatda 

tayyorlash  to‘G‘risida  ko‘rsatma  beradi,  u  o‘z  navbatida  uchastka  boshliG‘iga  yoki  ustaga  bu 

haQida ko‘rsatma beradi. 

Pastdan  yuQoriga  Qarab  ketgan  kommunikatsiyalarda  axborot  hisobot,  mahlumot,  ariza  va 

boshQa  ko‘rinishlarda  Quyi  poG‘onadan  yuQori  poG‘onaga  uzatiladi.Masalan,  uchastka 

boshliG‘i  mahsulotni  tayyor  bo‘lganligini  sex  boshliG‘iga,  u  o‘z  navbatida  ishlab  chiQarish 

boshliG‘iga va nihoyat, korxona direktoriga etkazadi. 

Vertikal  kommunikatsiyalar  rahbarlarga  Quyi  poG‘onalardagi  holatni  bilib  turishga  va  zaruriy 

o‘zgartirishlar kiritishga imkon beradi. 

Tashkilotlar  vertikal  kommunikatsiyalardan  tashQari  gorizontal  kommunikatsiyalarga  muxtoj. 

Tashkilot  ko‘plab  ichki  xo‘jaliklardan  tashkil  topgan.  SHu  sababli  masalalarni  va  xatti-

harakatlarni  muvofiQlashtirish  uchun  axborot  almashish  zarur.  Rahbariyat  tashkilotning 

ixtisoslashgan  tarkibiy  Qismlarining  hamkorligi  asosida  umumiy  maQsadga  erishishni 

tahminlashi zarur. Buning uchun bo‘limlar orasidagi aloQalarni to‘G‘ri yo‘lga Qo‘ymoQ lozim. 

Gorizontal  kommunikatsiyalarga  misol  Qilib  institutimizning  turli  bo‘limlari,  fakulg‘tetlari, 

kafedralari  va  guruhlari  o‘rtasidagi  dars  jadvallarini  tuzish,  o‘Quv  jarayonining  borishi  , 

bitiruvchilarga  Quyiladigan  talablar  darajasi  kabi  ko‘plab  masalalar  bo‘yicha  axborot 

almashishlar  kiradi.Xuddi  shunday  Qilib  ishlab  chiQarish  korxonalarida  reja-iQtisod, 

ishlab 

chiQarish

,  marketing  va  moliya  bo‘limlari  yangi  turdagi  mahsulotni  ishlab  chiQarish,  buning 

uchun zarur bo‘lgan mablaG‘lar, narx belgilash, sotish yo‘llari va boshQa turdagi axborot bilan 

almashadilar. 

Gorizontal  kommunikatsiyalarning  Qo‘shimcha  afzalliklari  -  o‘zaro  teng  huQuQli 

munosabatlarni shakllantirishdadir. Bu narsa xodimlarni ishdan QoniQishini oshiradi. 

---

Biz  yuQorida  ko‘rib  chiQQan  kommunikatsiyalar  -