Klassik universitet darsligi o'zbekiston Milliy universitetining 100 yilligiga bag’ishlanadi

I  Bosqich.  Masalaning  qo‘yilishi
.  Masalaning  qo‘yilishi  (hal 
qilinishi  talab  qilingan  masalaga  aniqlik  kiritib  olish)  har  doim  javob 
olinishi  talab  qilinuvchi  so‘rovlar  turlarini  tahlil  qilishning  maqsadiga 
oydinlik kiritib olishdan boshlanadi, masalan: 

 
O‘tgan  davr  mobaynida  tuproq  qatlamining  yuvilishi  ko‘proq 
darajada qaerda sodir bo‘lgan? 

 
Har  bir  suv  yig‘iluvchi  havzalar  doirasida  qancha  o‘rmonzorlar 
o‘sadi? 

 
Berilgan tuproq turining degradatsiyasi qanday darajada?  
Qo‘yiluvchi  masalaning  o‘ziga  xosligi  eng  avvalo,  tahlil  qilish 
tipining  tanlab  olinishiga  aniqlik  kiritib  beradi  va  Shuningdek,  berilgan 
vaziyatda  nisbatan  samarali  ta’sirga  ega  bo‘lgan  uslublarni  tanlab  olish, 
natijalarni  izohlash  (tushuntirib  berish)  holatlariga  aniqlik  kiritishni 
belgilab beradi. Shuningdek, belgilab olingan masalaning tavsiflari ushbu 
alohida qismlar bo‘yicha masalani hal qilishning zaruriyat hisoblanishini 
belgilab  beradi  va  o‘z  navbatida,  masalani  hal  qilishda  foydalaniluvchi  
ma’lumotlarni  olish,  dasturiy  vositalarni  ijaraga  olish  yoki  sotib  olish, 

---

 
105 
ushbu  vositalarning  quvvati  kabi  jihatlarga  oydinlik  kiritiladi.  Aynan, 
ushbu  bosqich  davomida  yuzaga  kelgan  masalaning  ko‘lami  va  uni  hal 
qilishga  yo‘naltiriluvchi  zaruriy  vositalar  hajmi  o‘rtasidagi  muvofiqlik 
holati shakllantiriladi.  
Amalga  oshiriluvchi  tadqiqotlarning  alohida  qismlar  bo‘yicha 
batafsil  ishlab  chiqilishi  va  berilgan  masalani  hal  qilish  uslublarining 
maqsadga  muvofiqligini  sezilarli  darajada  belgilab  beruvchi  omillardan 
biri  -  bu  amalga  oshiriluvchi  tahlil  natijalarining  aynan,  nimaga 
mo‘ljallanganligi  haqida  to‘liq  tasavvurlarga  ega  bo‘lish  bilan  bog‘liq 
hisoblanadi.  Ayrim  vaziyatlarda  tanlab  olingan  uslublarning  to‘g‘riligini 
baholash uchun yoki ahamiyatga ega bo‘lgan omillarni ajratib olish uchun 
boshlang‘ich  tadqiqotlarni  amalga  oshirib  ko‘rish  talab  qilinadi,  boshqa 
bir vaziyatlarda esa - olingan natijalarni bevosita ilmiy kengashga hisobot 
shaklida  taqdim  etish  talab  qilinadi.  Keltirilgan  oxirgi  vaziyatda  tanlab 
olingan  tadqiqot  uslublari  nisbatan  yuqori  darajada  qat’iy  tartibda 
maqsadga  muvofiq  bo‘lishi  talab  qilinadi  va  olingan  natijalar  esa  - 
nisbatan  iloji  boricha  yuqori  darajada  ilmiy  jihatdan  asoslangan  bo‘lishi 
zarur  hisoblanadi.  Shuningdek,  ushbu  bosqich  davomida  berilgan 
so‘rovlarga  mos  keluvchi,  talab  qilingan  javoblarni  olish  uchun  geo-
ma’lumotlardan  foydalanish  ko‘rsatkichlariga  (parametr)  aniqlik  kiritib 
olinadi.