Kitob uchta qismdan iborat. "Strukturali dasturlash", "Obyektli-yo’nalishli dasturlash", "Standart kutubxonalar"

10-BOB
OQIM SINFLARI

Oqim – ma’lumotlarni matndan qabul qiluvchiga ixtiyoriy ko’chirishga taaluqli abstrakt tushuncha. C++ ni oqimlari C uslubidan kirish/chiqish funksiyalaridan farqli ham standart, ham foydalanuvchi aniqlagan ma’lumotlar tiplari bilan ishlashi hamda yagona tarzdagi va tushunarli sintaksisni ta’minlaydi.

Oqimdagi ma’lumotlarni o’qish chiqarib olish, keyin esa – ustma-ust tushish deb ataladi. Keyin baytlar ketma-ketligi kabi aniqlanadi va almashuv bajariladigan konkret qurilmaga (operativ xotira, diskdagi fayl, klaviatura yoki printer) bog’liq emas. Ma’lumotlarni uzatish tezligini oshirish uchun oqim bilan almashuv odatda operativ xotiraning maxsus sohasi – bufer orqali amalga oshiriladi. Ma’lumotlarni haqiqiy uzatish chiqarishda bufer bajarilgandan so’ng bajariladi, kiritishda esa – agar bufer tugatilgandan so’ng amalga oshiriladi.
Almashuv yo’nalishlari bo’yicha oqimlarni kiruvchi (ma’lumotlar xotiraga kiritiladi), chiquvchi (ma’lumotlar xotirdan chiqariladi) va ikkitomonlama (ham ajratib olishni, ham kirishga imkon beruvchi) turlarga ajratiladi.
Oqim ishlaydigan qurilma turga qarab oqimlarni standart, fayl va satrli oqimlarga ajrailadi.
Standart oqimlar klaviaturada display ekraniga ma’lumotlarni uzatish uchun, fayl oqimlar – ma’lumotlarning tashqi qurilmalardan fayllar bilan ma’lumot almashish uchun mo’ljallangan (masalan, magnit diskdan), satrli oqimlar – simvollar massivlari va operativ xotira bilan ishlash uchun mo’ljallangan.
Quvvatlash uchun C++ kutubxona oqimlarini qo’llab – ikkita bazaviy sinf ios va streambuf asosida qurilgan sinflar shajarasini o’z ichiga oladi. ios kiritish va chiqarish uchun sinfni umumiy bo’lgan maydon va usullarni streambuf sinfi oqimlarni buferlashni va ularning fizik qurilmalar bilan o’zaro birgalikda ishini ta’minlaydi. Bu sinflarda kiruvchi oqimlar uchun istream sinfi, chiquvchi oqimlar uchun ostream sinfi meros qilinadi. Oxirgi ikki sinf iostream sinfi uchun bazaviy hisoblanadi, uning ikki yo’nalishli oqimlarni amalga oshiradi, sinflar shajarasi quyi qismida fayl va satr oqimlari joylashgan. Quyida ko’p foydalaniladigan oqimlar sinflari sanab o’tiladi.
ios – oqimlar bazaviy sinfi;
istream – kirish oqimlar sinfi;
ostream – chiqish oqimlar sinfi;
iostream – ikki yo’nalishli oqimlar sinfi;
istringstream – kiruvchi satr oqimlar sinfi;
ostringrstream – chiquvchi satr oqimlar sinfi;
stringstream – ikki yo’nalishli satr oqimlar sinfi;
ifstream – kiruvchi fayl oqimlar sinfi;
ofstream – chiquvchi fayl oqimlar sinfi;
fstream – ikki yo’nalishli fayl oqimlar sinfi.

Sinflar tavsifi sarlavhali fayllarda joylashgan:

­ – kirish/chiqish oqimlari bazaviy sinfi;
– kirish/chiqish vositalarini oldindan e’lon qilish;
– kirish oqimi shabloni;
– chiqish oqimi shabloni;
– kirish/chiqish oqimlar bilan ish ko’ruvchi standart obyektlar va amallar;
– fayllarga kirish/chiqish oqimlari;
– satrlarga kirish/chiqish oqimlari;
– kirish/chiqish oqimlarini buferlash;
– manipulyatorlar.
va fayllar dasturlariga ulanish faylni ham avtomatik ulaydi, chunki ular uchun bazaviy hisoblanadi.
C kutubxonadan meros qilingan kirish/chiqish funksiyalariga nisbatan oqimlarning asosiy afzalligi tiplar nazorati hamda foydalanuvchi aniqlagan tiplar bilan ishlash imkoniyati kengayadi. Buning uchun oqimlar amallarini qayta taqsimlash talab etiladi.
Bundan tashqari, oqimlar wchar_tsimvollar kengaytirilgan majmuasi bilan ishlay oladi. Buning uchun wistream, wostream, wofstream va h.k. sinflardan foydalaniladi. Oqimlarning kamchiligiga kompilyatorni yo’lga qo’yishga bog’liq ravishda dastur ishlash tezligini kamayishiga olib kelishi hisoblanadi.