|
Yosh avlodni oilaviy xayotga ikki yonalishda olib boriladi:
1. Ota - onalar tomonidan (oila muxitida). 2. Oqituvchilar tomonidan (ta'lim muassasalarida).Bu har ikki yonalishda ham oziga xos yordamchi omillar mavjul bolib. ular mahalla, jamoatchilik, maktabdan tashqari muassasalar va boshqalar hisoblanadi. Oz hayot tajribamga asoslanib shuni aytmoqchimanki, bolada eng katta ishonchni oila a'zolari tashkil qilar ekan. Bolaning atrofdagi odamlarga munosabati, oila a'zolari ortasidagi munosabat axloqiy jihatdan qanchalik yuksakligiga bogliqdir. Ota - ona mehridan gamxorlikdan baxramand bolmagan, oilaning har tomonlama himoyasini his etmagan bola oz atrofidagi insonlardan doimo xavotirda, hadiksirab yashaydi, uni aksi bolgan oilada esa, aksincha bolada atrofdagilarga nisbatan hurmatini kuchaytiradi, uning ijtimoiy faoliyaitini oshiradi.
Sharqda azal-azaldan oila tarbiyasiga yuksak baho berib kelingan. O’zbek oilasidagi tarbiyanyng o’ziga xosligi va qadr-qimmati shunchaki, bu yerda farzandlar ongiga eng e'tiqodni singdirish jarayonida oilaning kattalari - bobolar, momolar, yaqin qarindosh-urug’lar ham bevosita ishtirok etadilar. Azaliy turkiy udumga binoan ota-onadan ham ko’ra bobo- buvilarning tarbiyaviy ta'siri kuchliroq boladi. Tarixdan ma'lumkn, asosan keksalar oiladagi ma'naviy muhitning boshqaruvchilari bolganlar. Masalan, Saroy Mulk xonim Shohruh Mirzoni, suyukli nabiralari Muhammad Sulton Mirzo, Xalil Sulton Mirzo, Ulugbek Mirzolar tarbiyasini oz boyniga olgan. Asrlar mobaynida shakllangan, avloddan- avlodga bebaho meros sifatida otib kelayotgan oilaviy urf-odat, marosim va bayramlar ham farzandlarni oila muhitida togri tarbiyalashda muhim omil boladi. Har bir oilaning rioya etilishi lozim bolgan an'analari va rasm- rusmlarining borligi, ularning jamiyat va mahalla an'analari oilap uygunligi ham bolada oilaga nisbatan e'tiqodni tarbiyalashning muhim yo’nalishi hisoblanadi.
Hozirda yoshlarimiz asosiy axborotlarni televideniya va internet orqali olmoqda. Shu bois yoshlarni kitob o’qishga bo’lgan qiziqishlarini kuchaytirish, ularning ma'naviy saviyasini oshirishda kitob muhim ahamiyat kasb etadi. Ammo, bugungi kunda yoshlarimiz orasida kitob o'qish, kitobni o'rganish ancha sustlashib qoldi. Albatta bu achinarli holdir. Avvalo ota-onalar hushyor bo'laylik, farzandimiz nimaga qiziqishini va qanday kitob o'qishini muntazam nazorat qilib boraylik. Ularni kitob o'qishlari, ilm olishlari uchun sharoit yaratib, kutubxonamizni kitob bilan boyitaylik. Buyuk shoir va mutafakkir Hazrat Alisher Navoiy: "Kitob - beminnat ustoz. U har daqiqa bizni donishmandlarning bilim xazinasi bilan oshno eta oladi", degan edilar. "Yoshlarimizning ma'naviy dunyosini yuksaltirish, ularni milliy va umuminsoniy qadriyatlar ruhida tarbiyalash eng muhim vazifalarimizdan biridir",- deb ta'kidlagandi O’zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti Islom Karimov.
Kitob farzandlarimiz ta'limi va ma'naviy tarbiyasida eng muhim omil bo’lib xizmat qilmoqda. Kitoblar insoniyatning eng boy bilim xazinasi sandig’idir, desak xato qilmaymiz. Kitob doim bizni fikrlashga, dinni o'rganishga, halol yashashga, Vatanni sevishga, jamiyat taraqqiyotiga xizmat qilish va ma'naviy me'rosimizni asrashga hamda ezgulikka chorlab kelgan. Shuning uchun kitoblar millatning madaniy me'rosi sifatida boqiydir. "O’z tarixini bilmaydigan, kechagi kunini unutgan millatning kelajagi yo’q", deb yozadi O’zbekiston Respublikasi birinchi Prezidenti Islom Karimov o’zining "Yuksak ma'naviyat yengilmas kuch" asarida. O’zbekiston o’zining ko’p asrlik madaniyati durdonlarini, jahonga mashhur allomalarining ilmiy-adabiy me'rosini, jumladan ular qoldirgan noyob kitoblarini kelajak avlod uchun avaylab-asrab, yosh avlod o’rtasida ommalashtirib, keng targ’ib qilib kelmoqda.
Darhaqiqat, kitob – bilim manbai. Kitob mutolaasi esa insonni hayoti davomida mukofot bilan taqdirlovchi sharafli mehnatdir. Bu borada farzandlarda kitob mutolaasiga mehr uyg’otishda oila muhim ahamiyat kasb etadi. Farzandlarimizda kitobga mehr uyg’otishga harakat qilaylik. Kitob bizga ulkan ta’sir ko‘rsatib, juda katta chuqur hayotiy tajriba berishini ham aslo yodimizdan chiqarmaylik. Olimlarimizdan biri kitob haqida shunday degan edi: "U kishini ziyoli qiladi, unda go'zallik tuyg‘usinigina emas, hayotni, uning butun murakkabliklarini tushuntirish kabi qimmatli tuyg‘uni rivojlantiradi, boshqa davrlar va boshqa xalqlarni tushunishda yo‘lboshchilik qiladi, sizga kishilarning qalbini ochib beradi. Bir so‘z bilan aytganda, sizni donishmand qiladi".
ZINHOR O‘QI
Sev kitobni qo‘yma qo‘ldan har kuni zinhor o‘qi,
Qancha dono bo‘lsang ham kamlik qilur, takror o‘qi.
Xo‘ja ko‘rsinga varaqlab, qo‘ymagin chang bostirib,
Bilmasang olam sirin, aybingga bo‘l iqror, o‘qi.
Hali inson bilmagan olamning sir asrori ko‘p,
Ona yer, tilsiz xazina, erta kech ming bor o‘qi.
Ko‘hna tarixni bobolar ming kitobga bitdilar,
Har varog‘in hijjalab, qoldirmayin qator o‘qi.
Og‘asher ko‘p so‘zlama o‘rgan hayotning “Qomusin”,
Ul kitob dilga sevinch, belga quvvat, mador, o‘qi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
