Kitap Kapağı. cdr

 

 

Fotoğraf 5. Hayvan sürülerini taşımada kullanılan çift katlı kamyonlar. 

Bölgeye gelen bu konargöçerlere Erzurum ve Bingöl nüfusuna kayıtlı çobanlar  da 

katılır. Kışın sahada birçok sürü ya belirtilen aşiretlerin yaz aylarında konakladıkları alanlara 

giderler  ya  da  bağımsız  bir  şekilde  yine  güney  illerine  gelirler.  Plato  alanlardan  giden 

sürüler; Çermik, Bismil, Hilvan, Siverek, Viranşehir, Kızıltepe, Karakoçan, Mardin Derik 

kesiminde kışı geçirirler. Arazide yapılan tespitlere göre Bingöl nüfusuna kayıtlı ailelerin 

büyük bir bölümü Şanlıurfa çevresine sürülerini götürmektedir.  

Bölgedeki  otlak  alanlarına  gelen  göçerler  hayvalarının  büyük  bir  kısmını  mera 

komisyonu  tarafından  belirlenen  sahayalarda  otlatır.  Ancak  büyük  bir  kısmı  ise  mera 

alanlarında  serbest  bir  şekilde  hayvanlarını  otlatır  (Fotoğraf  6).  Bu  durum  zaman  zaman 

buradaki aileler ile gerginliklere de yol açmaktadır.  

Sahada  yapılan  gözlem  ve  görüşmeler,  kurum  ve  kuruluşlarından  elde  edilen 

dokümanlar  ve  aşiret  mensubları  ile  yapılan  görüşmelerde  her  geçen  yıl  sürü  sayılarında 

ciddi  bir azalma görülmektedir.  Özelikle kısal kesimde  yaşanan terör eylemleri  yaylacılık 

faaliyetlerine  ciddi  zararlar  vermiştir.  Nitekim  araştırmaya  dahil  edilen  illerde  (Bingöl, 

Elazığ, Diyabakır, Şanlıurfa, Mardin) 2004 yılında 4 milyona kadar düşen hayvan sayısı, 

---

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun 

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun

 

83 

 

2008 yılında 3 milyona kadar inmiştir. Ancak 2012 yılından itibaren gerek hayvancılık ile 

ilgili yapılan reformlar gerekse terör olaylarındaki ciddi azalmalara bağlı olarak 2012 yılında 

tekrar küçükbaş hayvan varlığı 4 milyonun üzerine çıkmıştır. Bu artış 2014 yılında 5 milyona 

ve 2018 yılında 6 milyonun üzerine (6 397 411) kadar ulaşmıştır. Bölgelerdeki küçükbaş 

hayvan varlığındaki artış oldukça umut verici bir gelişmelerdir. Diğer taraftan yarıgöçerler 

ile  yapılan  görüşmelerde  son  yıllarda  çoban  bulmakta  ciddi  sıkıntı  yaşadıklarını 

belirtmişlerdir.  Hatta  saha  çalışmaları  (Çad,  Karlıova,  Bingöl  gibi)  sırasında  çobanlarla 

yapılan  görüşmelerde  güney  illerinden  gelenlerin  sayısının  fazla  olması  oldukça  dikkat 

çekicidir.  

Göçebelerin  başta  yiyecek  ve  diğer  ihtiyaçlarının  büyük  bir  bölümü  kasabalardan 

karşılamaktadır. Bu nedenle bazı kasabada (Karlıova, Çad, Kovancılar, Solhan, Hınıs, Varto 

gibi)  çok sayıda market ve bakkal bulunmaktadır.  

Nitekim  yarıgöçerlerin  ilkbahar  aylarından  itibaren  dönüş  yapacakları  ekim  ayı 

başına kadar kasabarda ticaret hayatının canlandığını görülmektedir. Yaz aylarında Doğu 

Anadolu Bölgesindeki yarıgöçerler yaylada elde ettikleri sütün büyük bir bölümünü peynir 

yaparak  değerlendiriler.  Bu  peynirlerin  hemen  hepsi  araçlarıyla  yayla  sahalarına  gelen 

tüccarlara satılmaktadır.