Kitap Kapağı. cdr

 

 

 

 

 

MOĞOLLAR VE TİMURLULAR DÖNEMİNDE ÖNEMLİ BİR YAYLAK: 

BÂDGÎS 

 

AN IMPORTANT MOUNTAIN PASTURE IN THE MONGOLS AND 

TIMURID PERIOD: BÂDGHÎS 

Mustafa ŞAHİN



 

 

Özet 

Bâdgîs, Horâsân’ın kuzey doğusunda bu günkü Afganistan sınırları içinde yer alır. Bölge, 

555  yılında  Göktürklerin  Akhunları  yenmesinden  sonra bir süre  Göktürklerin  egemenliğine  girdi. 

Daha sonra buraya Sâsânîler hâkim oldu. Abdulah b. Âmir tarafından 650-651 yıllarında Herât şehri 

ile birlikte Müslümanların eline geçti. Tâhîrîler, Sâmânîler, Gazneliler, Gûrlular ve Harzemşâhların 

idaresinde  bulunan  şehir  1218  yılından  itibaren  bölgeye  gelen  Moğollar  tarafından  ele  geçirilip 

halkının  büyük  bir  kısmı  katledildi.  Bölge  bir  süre  İlhanlılarla  Çağataylar  arasında  hâkimiyet 

mücadelesine sahne oldu. İlhanlılardan sonra Timurlular buraya hâkim oldu. Orta Çağ’da Bâdgîs, 

kendisine bağlı irili ufaklı çok sayıda köy ve kasabadan meydana geliyordu. Burası çoğu zaman Herât 

Bölgesi’nin bir parçası olarak yönetildi. Herât Bölgesi’nin yüksek yerlerinden olan Bâdgîs bir yayla 

hüviyetini taşıyordu. Bol yağış alması ve  gür otlakları nedeniyle  göçebelerin her zaman  dikkatini 

çeken bir yer  olmuştu. Sefer öncesi  ve sonrası hayvanların semizleşmesi  için buraya gönderildiği 

bilinmektedir.  Moğollar  döneminin  önemli  yaylaklarından  olan  bölge,  Timurlular  zamanında  bu 

önemini  arttırarak  devam  ettirmiştir.  Üstelik  Timurlular  döneminde  burası  hükümdarların  yaz 

aylarında hoş vakit geçirdikleri  ve zaman zaman devleti idare  ettikleri bir yer olmuştur. Özellikle 

Mîrzâ Şahruh ve Mîrzâ Hüseyin Baykara’nın yaylamak için Bâdgîs’e çıktıkları bilinmektedir. Ancak 

Bâdgîs’i  hayvanların  semizleşmesi  için  kullanılan  otlak  hüviyetinin  yanında  aynı  zamanda  temiz 

havası ile bir  mesire  yeri, dinlenme alanı olarak kullanan  hiç şüphesiz ki Mîrzâ Şahruh olmuştur. 

Bâdgîsle ilgili sınırlı da olsa araştırmalar mevcuttur. Ancak bölgenin coğrafyasının tarihte meydana 

getirdiği  etki  geniş  şekilde  araştırılmamıştır.  Bu  çalışmada  Bâdgîs’in  coğrafî  konumu  ve  yayla 

özelliğinin Moğollar ve daha geniş olarak da Timurlular dönemindeki öneminden bahsedilecektir.