Kitap Kapağı. cdr

Yerleşme 

2004 

2008 

2012 

 

Koyun 

Keçi 

Toplam 

Koyun 

Keçi 

Toplam 

Koyun 

Keçi 

Toplam 

Bingöl 

538 947 

17 5911 

714 858 

393 555 

124 033 

517 588 

276 161 

122 519 

398 688 

Elazığ 

304 555 

69 597 

374 152 

259 932 

65 599 

325 531 

561 887 

50 532 

612 419 

Diyarbakır 

717 000 

250 708 

967 708 

630 346 

172 493 

802 839 

644 296 

197 277 

841 573 

Ş.Urfa 

1 428 903 

129 917 

1 558 820 

1 365 330 

124 875 

1 490 205 

1 350 104 

174 915 

1 525 019 

Mardin 

332 200 

121 091 

453 291 

464 965 

117 088 

582 053 

570 694 

307 850 

878 544 

Toplam 

3 321 605 

747 224 

4 068 829 

3 114 128 

604088 

3 718 216 

3 403 142 

853 093 

4 256 235 

Türkiye 

25 201 155 

6 209 937 

31 411 092 

23 974 591 

5 593 561 

29 568 152 

23 811 036 

7 126 862 

30 937 898 

Kaynak: http://www.tuik.gov.tr/hayvancilikapp 

---

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun 

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun

 

79 

 

Tablo 4. Yarı-göçerlerin faaliyette bulunduğu bazı illerde küçükbaş hayvan varlıkları (2014-2018) 

Yerleşme 

2014 

2018 

 

Koyun 

Keçi 

Toplam 

Koyun 

Keçi 

Toplam 

Bingöl 

505 167 

269 613 

774 780 

569 099 

261 782 

830 881 

Elazığ 

391 173 

70 513 

461 686 

584 846 

113 899 

698 745 

Diyarbakır 

888 660 

334 345 

1 223 005 

1 467 567 

367 072 

1 834 639 

Ş.Urfa 

1856508 

193 121 

2 049 629 

1 891 000 

257 664 

2 148 664 

Mardin 

603 156 

385 815 

988 971 

545 021 

430 461 

884 482 

Toplam 

4 244 664 

1 253 407 

5 498 071 

5 057 533 

1 430 858 

6 397 411 

Türkiye 

31 140224 

10 344 

31 155568 

36 177 000 

11 185 000 

47 362 000 

Bölgede Sürdürülen Hayvancılık ve Yarı-göçebe Aşiretler 

Bilindiği üzere Doğu Anadolu Bölgesinin yüksek kesimleri yüzyıllarca yaylak olarak 

kullanılmıştır. Bugün oldukça azalmış bu hareketlilik Doğu Anadolu Bölgesi ile Güneydoğu 

Anadolu Bölgeleri arasında az da olsa devam etmektedir. Araştırma sahasında hayvancılık 

amaçlı  yaylacılık  iki  şekillerde  yapılmaktadır.  İlki  Doğu  Anadolu  Bölgesi’nin  dışından 

yüksek plato kesimlerine gelen (Özellikle Şerafettin Dağları) Şavak ve Beritan aşiretlerinin 

yapmış olduğu  yarı-göçebelik  faaliyeti,  ikincisi de kırsal kesimde  yaşayan ailelerin  yakın 

kesimlerdeki  yaylalara  çıkmalarıdır.  Ayrıca    İkamaetgahı  burada  olup  da  kış  aylarında 

hayvanlarını otlatmak için Güneydoğu Anadalu Bölgesindeki Şanlıurfa ve Mardin gibi kışı 

ılıman  geçiren  yörelere  giden  aileler  de  bulunmktadır.  Ne  varki  bu  ailelerin  bir  kısmı 

kendileri hayvanları ile birlikte giderken bir kısmı da çobanları göndermektedir.  

Bölge dışından, çok az da olsa Bingöl’ün diğer ilçelerinden gelenler içindeki en geniş 

grubu,  Beritan  aşiretine  bağlı  göçerler  oluşturur.  Yarı-göçer  bir  hayat  tarzı  süren  Beritan 

aşiretinden  yaz  aylarında  gelenlerin  sayısı  önceki  yıllara  göre oldukça  azalmıştır.  Esasen 

konar-göçerlerin araştırma sahasındaki otlaklara gelmelerini tespit etmek de oldukça güçtür. 

Mevzuat gereği ilden giden veya ile gelen göçerler, İl Tarım Müdürlüğü’ne bilgi vermesi 

gerekmekte  ya  da  ile  giriş  ve  çıkışlarında  kontrol  zorunluluğu  bulunmaktadır.  Böylece 

kamyonlarla taşınan hayvanların giriş-çıkışlar da tespit edilmesi mümkün olacaktır. Oysa bu 

denetimlerden  ve  ulaşım  masraflarından  kurtulmak  için  konar-göçerler  sürülerini  yaya 

olarak  getirmektedirler  (Koca-Sever,2006).  Bunun  yanında  konar-göçerlerin  patika  dağ 

yollarını tercih etmelerinin bir diğer nedeni de girişte ve çıkışta verilen kayıt ücreti ve hayvan 

hastalıkları korkusudur. Çünkü kamyonla veya yaya olarak getirilen/götürülen hayvanlarda 

herhangi  bir  hastalık  çıkması  durumunda  sevk  durdurulmakta  ve  hayvanlar  karantinaya 

alınabilmekte ve hatta imha yoluna da gidilmektedir. Bingöl iline gelen sürülerin sayısı ve 

nereye  gidecekleri  kontrol  noktalarında  kayıt  edildikten  sonra  gelen  sürüler  için  bir  ücret 

alınır.  Yarı-göçerlerin  hangi  merayı  veya  yayla  sahasını  kullanacakları  ise  belli  değildir. 

Hayvan sürülerinin nerede kaç paraya otlatılacağı ile ilgili işler şahıslara bırakılmıştır.  

Az  öncede  de  belirtildiği  gibi  araştırma  sahasının  Karagöl  Dağları,  Bingöl  Dağı 

Şeytan Dağları ve Şerafettin Dağları’na  yaz aylarında gelen göçe çobanlar Beritan aşireti ve 

Şavak aşiretine mensub olan ailelerdir. Ancak sahaya daha çok bahsedilen aşiretlere bağlı 

olan Melömerin, Karakulak ve Korfi aşiretleri gelmektedir. Karakulak ve Melömerin aşireti 

Bingöl  ve Şerafettin Dağları’ndaki otlak alanlarını kullanırken,  Korfi  Aşireti Karlıova  ile 

---

80 

Uluslararası Yaylacılık ve Yayla Kültürü Sempozyumu, 26 - 28 Eylül 2019 - Giresun  

International Symposium on Transhumance and Upland Settlement Culture, 26

th

 - 28

th

 of September 2019 – Giresun 

 

Yedisu çevresinde bulunan Şeytan Dağları’nı kullanmaktadır. Aşiretin önemli bir kısmı da 

Çad (Erzurum) çevresindeki yayla alanlarına gelmektedirler. 

Göçerlerin  sürülerinde  oranı  ve  sayısı  tespit  edilemese  de  kılkeçisi,  ivesi  ve 

akkaraman türünde hayvalar bulunmaktadır. Ancak morkaramanın sayısı hepsinden fazladır 

(Fotoğraf 2). Doğal şartlara uygun ve dayanıklıkları yüksek olan morkaramanların ne varki 

et  ve  süt  verimi  düşüktür.  Hayvanın  canlı  ağırlığı  ancak  45-50  kg  civarındadır. 

Morkaramanda yılda bir yavru alınmakla birlikte genellikle on koyundan biri yılda iki yavru 

da verebilmektedir.