Kirisiw. O’siw h’a’m rauajlanıwdın’ ulıwma nızamlıqları. Реже: Adam organizminin’ bir pu’tinligi

Jınısıy ta’rbiyanın’ fiziologiyalıq tiykarları.
Jınısıy ta’rbiya a’dep-ikramlılıq ta’rbiyanın’ bir bo’limi bolıp, bir qatar pedagogikalıq h’a’m meditsinalıq mashqalalar menen baylanıslı. Jınısıy ta’rbiyanın’ wazıypası o’sip kiyatırg’an a’wladta jınısıy ma’selelerge tuwrı qatnasta bolıwdı qa’liplestiriw, h’a’r qıylı da’wirlerde (jasta) saqlanıwı za’ru’r bolg’an ja’miyetlik-a’dep-ikaramlılıq printsipleri h’a’m gigiena talapların o’zlestirip alıw, tek erkek h’a’m h’a’yel rolin emes, ba’lkim er h’a’m qatın ata yaki ana rolin orınlawg’a tayarlıq ko’riw esaplanadı. Jınısıy ta’rbiya balalardın’ jasına qaray jınısıy belgileri, anatomo-fiziologiyalıq qa’siyetleri, jeke gigiena, awqatlanıw, miynet h’a’m dem alıwdı sho’lkemlestiriw qag’ıydaları menen a’ste-aqırın tanıstırıp barıwg’a tiykarlang’an. Jınısıy ta’rbiyanın’ maqseti ladanlıqtın’ aldın alıw, uyalshaqlıq, biykardan-biykarg’a qadag’an etiwler, sırlılıqtan qashıw, jınıs ma’selesine balalardın’ pikirin artıqsha qaratıwg’a jol qoymaw, olardı erjetiw da’wirine, keleshekte turmıs qurıwg’a tayarlaw, o’zge jınıstag’ı adamlar menen o’z-ara qatnasta bolg’anda juwapkershilik sezimin ta’rbiyalaw esaplanadı.
Jınısıy jetilisiw eki da’wirge bo’linedi: birinshisi 8-9 jastan 12-13 jasqa shekem h’a’m ekinshisi 12-13 jastan 17-18 jasqa shekem bolg’an da’wir. Jınısıy jetilisiw oraylıq nerv sisteması h’a’m jınısıy bezler aktivliliginin’ artıwınan baslanadı.
Basqa jınıs wa’killerine qızıg’ıw artadı, jınısıy h’a’wes jınısıy temadag’ı mag’lıwmatlar o’spirimler ushın a’h’miyetli bolıp qaladı.
Jınısıy jetilisiw ko’rinislerinde akseleratsiya ayqın sa’wlelenedi. O’tken a’sirdin’ basınan baslap menarxe da’wiri u’sh jılg’a kemeygeni h’aqqında mag’lıwmatlar bar. Bul na’rse-jınısıy erjetiw da’wiri baslandı degen so’z, biraq qız balanın’ boyında bolıw mu’mkinshiliginen basqa, onın’ jınısıy organları, pu’tin organizm ele normal jınısıy turmısqa tayarlanbag’an boladı. Solay etip jınısıy qa’biylet qa’liplesiwi menen jeke jetiklilik arasında u’zilis payda boladı.
Balalarda o’zinin’ jınısıy rolin qa’liplestiriwi a’wele shan’araqta payda boladı h’a’m ol a’dette qıyınshılıqlarsız keshedi, son’ın ala bir qansha teren’irek uqtırıw pedagogtın’ wazıypası esaplanadı, sebebi bul rol qanshelli kem tu’sindirilse, balanın’ ruwxıy-jınısıy rawajlanıwında sonshelli ko’p tosqınlıq h’a’m adasıwlarg’a dus keliwi mu’mkin.
Jınısıy ta’rbiya na’restelikten baslanıp a’wele shan’araqta h’a’m mektepke shekemgi ta’rbiya orınlarında, son’ın ala mektep ta’repinen arnawlı itibardı talap etetug’ın qublıs esaplanadı. Bunda ata-ana h’a’m ta’rbiyashılar birlesiwleri sha’rt.