|
Kvadrat uyalab egiw. Bul usılda shigit hám de mákke, láblebi SKGX-4-6 A, SKGX-6 B, STvX-4, STX-4 markalı arnawlı selkalardan paydalanıp egiledi. Qatarlap egiw usılı rawajlanıwlastırılgan forma esaplanadı.
Keń qatarlap ser uyalab egiw. Orta Aziyada suwǵarılatuǵın dıyxanshılıq sharayatında shigit, mákke, láblebi hám basqa eginlerdi 60 x90 sm, ósimlik arasını bolsa 10 -30 sm etip egiw usılı qollanılıp atır.
Tuqimdi egatga egiw usılı. Respublikamizdiń qubla paxtakesh xojalıqları Jerdi qarıq alıp sug'orib, jer jetiliwi menen jerge shigit egip atır. Qarıqlar kuzda yamasa báhárde alıp qóyıladı.
Egiw múddeti. Ózbekstanda eginler tórt múddette: kuzda, erte hám kesh báhárde hám de yezda egiledi. Waqıtında egiw, máwsimiylikka hám de usı egin ushın belgilengen optimal (eń qolay ) múddetke baylanıslı. Egiw waqıtında ótkerilse, Tuqimlardıń kógerip shıǵıwı ushın jaqsı sharayat payda boladı, topıraq ızǵarlıǵınan hám azıq elementlar rezervinen tolıqlaw paydalanıladı, sonıń menen birge ósiwde otaqlardan ótip ketedi.
Gúzgı biydaynı maqul túsetuǵın múddetlerde egiw úlken áhmiyetke iye. Gúzgı biydaynı suwǵarılatuǵın jerlerde, jawınnan suw ishetuǵın jerlerge salıstırǵanda ertachi múddetlerde egiw kerek. Sebebi, bunday jerler suw menen taminlangan bolıp, Tuqim egilgennen keyin, suwǵarıw nátiyjesinde maysalardı tolıq undirib alıw múmkin. Ertagi
múddetlerde egilgen biyday kuzda ósip ketedi, kesellik hám zıyankeslerden kóp zálellenedi, nátiyjede jaman qishlaydi, siyreklesedi hám ónimi pasayadi. Kesh egilgende bolsa Tuqimlardıń atız sharayatında kógergishligi pasayadi, ósimlik toplanaolmaydi, gúzgı -báhárgi ızǵarlıq rezervinen jaqsı paydalana almaydı, ósiw hám rawajlanıwdan orqada qaladı hám kem ónim beredi.
Gúzgı biyday maqul túsetuǵın múddette egilgende, maqul túsetuǵın muǵdardaǵı temperatura, ızǵarlıq hám azıq elementlar menen taminlanganda gúzgı vegetasiyasi tugaguncha 3-5 danege shekem putaq payda etedi, ósimliklerdiń qishga shıdamlılıǵı hám jemisdorligi da joqarı boladı. Egiw múddeti, topıraq ıqlım -sharayatı hám eginlerdiń biologiyalıq qásiyetlerinen kelip shıqqan halda belgilenedi.
Professor N. Xalilov (1994) tájiriybelerinde Samarqand wálayatınıń suwǵarılatuǵın jerlerinde biologiyalıq gúzgı biyday sortları maqul túsetuǵın egiw múddeti oktyabr ayınıń birinshi on kunligi, biologiyalıq báhári hám ekinshi mártebe túrler ushın oktyabr ayınıń ekinshi on kunligi anıqlanǵan bolsa, P. Babamirzayev (1998 jıl ) dıń izertlewlerinde bolsa, Qashqadárya wálayatı suwǵarılatuǵın jerlerinde biologiyalıq báhári hám ekinshi mártebe biyday sortları ushın optimal egiw múddeti oktyabr ayınıń úshinshi on kunligi ekenligi anıqlanǵan. Sol sebepli, kuzda biydaydıń oktyabr-noyabr ayları maysalashi, noyabr aylarınıń aqırına toplanıwı hám sol rawajlanıw dáwirinde qishlashi kuzda tutılıwı kerek.
Sonı esapqa alǵan halda, gúzgı biydaydıń egiw ushın qolay múddetleri arqa wálayatlar (Qaraqalpaqstan Respublikası, Xorezm wálayatı ) ushın sentyabr ayınıń birinshi hám ekinshi on kunligi, oraylıq wálayatlar ushın sentyabrdiń sońǵı on kúni oktyabrdiń basları hám ekinshi un kunligi hám qubla wálayatlar ushın oktyabrdiń ekinshi hám úshinshi on kunligi esaplanadı.
Jawınnan suw ishetuǵınkor jerlerde gúzgı dán eginleri Tuqimların kuzda qurib qalǵan topıraqqa egiw jaqsı nátiyje bermeydi. Sol sebepli gúzgı biyday region ob- hawa sharayatına qaray, jawın kún jaqınlasıp qalǵanda yamasa jawınlardan keyin egiledi.
Jawınnan suw ishetuǵın gúzgı biyday egiw ushın optimal múddet Úlkenqo'rg'onda dekabr, Qarsında noyabr, Qamashida oktyabrdiń ekinshi yarımı, G'allaorolda sentyabr, Maqpalda sentyabr, oktyabr ayları esaplanadı. Optimal múddetlerden erte yamasa kesh egilgende gúzgı biyday ónimi azayadı.
Malimkiy, shigitti turaqlı ortasha temperatura 12-14 0S Bolǵanda egiw kerek. Ózbekstanda shigit egiletuǵın eń qolay múddetler shama menen tómendegishe
(9 - keste).
Sonday eken, shigitti asa erte hám kesh múddetlerde ekib saw hám tolıq nál alıw múmkin emes.
Wálayatlar
|
Egiw muddetleri
|
Surxondariya: Qubla rayonlarda
|
25 martdan 10 aprelgeshe
|
Arqa rayonlarda
|
1-10 aprel
|
Qashqadaryo: Qubla rayonlarında
|
25 martdan 10 aprelgeshe
|
Arqa rayonlarda
|
1-10 aprel
|
Buxoro
|
1-15 aprel
|
Andijon
|
1-15 aprel
|
Namangan
|
1-15 aprel
|
Sirdaryo
|
1-15 aprel
|
Jizzax
|
1-15 aprel
|
Toshkent
|
5-15 aprel
|
Farg’ona
|
5-15 aprel
|
Samarqand
|
5-20 aprel
|
Andijan Wálayatınıń tawlıq rayonları
|
5-20 aprel
|
Xorezm
|
10-25 aprel
|
Qaraqalpaqston Respublikasi:
|
15-30 aprel
|
Qubla rayonlarda arqa rayonlarda
|
20 apreldan 5 mayǵash
|
Tuqimniń kógerip shıǵıwı ushın zárúr bolǵan ıssılıqqa qaray báhárgi eginler eki gruppaǵa bólinedi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
