Кирисиў. Жеке раўажланыў биологиясы пәниның раўажланыў

Жолдас түрлери
. А-
эпителиохориал 
жолдас; 
Б-
десмохориал 
жолдас; 
В-
эндотелиохориал 
жолдас; 
Г-
гемохориал жолдас. 1-трофобласт; 
2-бириктириўши тоқыма; 3-жатыр 
эпителиясы; 4-жатыр силекейли 
қабаты; қан шуқыршалары.
Түрли омыртқалы ҳайўанларда провизор органлар дүзилисин үйрениў 
олардың эволюция даўамында қурамаласқанын көрсетеди. Егер балықларда 
провизор орган тек ғана сарыўыз қалташасынан турған болса, жер 
баўырлаўшылар ҳәм қусларда дем алыў ҳәм бөлип шығарыў функцияларын 
атқарыўшы басқа дүзилмелер пайда болады. Сүт емизиўшилерде жаңа орган 
хорион пайда болып ол арқалы төл ана организми менен байланыс орнатады. 
Улыўма сүт емизиўшилерде провизор органлары төлдиң раўажланыўының 
дәслепки дәўирлеринде пайда болады. Бул болса сүт емизиўшилердиң 

---

99 
раўажланыўы дәўиринде көп муғдарда азық затларын ҳәм кисларод қабыл 
етилиўи менен байланыслы. 
Тири туўыўшылықтың биологиялық өзгешеликлери 
 
Бәринен де бурын бул қубылыс урпақлардың сыртқы орталықтың 
қолайсыз жағдайларынан қорғаў ретинде исленип шығылған. Қытайдағы суўда 
жасаўшы рептилияларда, Арқа ҳәм таўлы областларда Жаңа Зеландияда 
жасаўшы гекконларда бул қубылыс болады. Үшинши себеп, жер астында 
топырақларда жасаўына байланыслы келип шыққан. Төртинши себеп ретинде 
жыланлардың жер үстинде жылысып жасаўы болады. Арқа тәрепке 
жақынласқан сайын тири туўыўшылық артады. Чили далаларында тири 
туўыўшы түрлер жоқары зоналарға өткен сайын артады. Тарқалыўдың ең 
жоқары шегарасында тек тири туўатуғын түрлери ушырасады: рептилиялардың 
10 түринен 8 түри тири туўады. Таўлы Тибет думалақ басы 4-5 км бийикликте 
тири туўады, ал 2-3 км бийикликте ол мәйек салыўшы болып есапланады. 
Көпшилик тири туўыўшы рептилияда үлкен мәйек үлкенлиги сақланып, 
аллантоислық плацента раўажланады.