Кириш “Шарқий Бердах” гкту ҳақида умумий малумот“

Разделител	1			16ГС	Тозаланган газ, конденсат, НДЭГ 70%			Ишчи ҳажми 10 м^3					20	3.0						6.0
37263
14	В-301		Виветривател				1			Ст.20 ЮЧ	Тозаланган газ, НДЭГ			Ишчи ҳажми 2.5 м^3					20	0.3			2.4						34732
15	ОР-301		Оловли регенератор				1				НДЭГ, буғгаз аралашмаси									0.3
16	КХ-301/1		Конденсатор-холодилник				1				Буғгаз аралашмаси			Майдо юзаси Ф=160 м^2						0.01
17	КХ-301/2		Конденсатор холодилник				1				РДЭГ			Майдон юзаси Ф=160 м^2						0.3
18	С-301		Суюқлик тўплагич				1			Ст.20	Буғгаз аралашмаси			Ишчи ҳажми 1.0 м^3						Атм.			0.8			2.835			40725
19	Е-301		Дренаж ер ости сиғими				1			16ГС	НДЭГ			Ишчи ҳажми 16 м^3									2.0
20	Е-302		РДЕГ сиғими				1			16ГС	РДЭГ			Ишчи ҳажми 5 м^3						0.7			2.0						27796
Факел майдони
21	С-401		Факел сепаратори				1				Конденсат			Ишчи ҳажми 6.5 м^3									1.8
22	Е-401		Дренаж ер ости сиғими				1				Конденсат			Ишчи ҳажми 8 м^3									2.0

Газни дастлабки тайёрлаш қурилмасида табиий газ таркибидан конденсатни ажратиб олиш технологияси
Газни дастлабки тайёрлаш қурилмасида технологик жараён қўйидагича бўлади.
Табиий газ  325 мм ли умумий коллектордан  273 мм ли тўртта параллел коллекторлар бўйича тармоқланади ва С-1 / (1-4) сепараторларига келиб тушади.
Кўринишидан газни дастлабки тайёрлаш қурилмаси - 1 нинг И - навбати технологик қаторлари бир-бирига ўхшаш бўлганлигидан технологик схема тасвири битта қатор учун баён этилади.
Газ 6,0 – 6,6 МПа гача босимда ва 65 – 70 °С ҳароратда йўналтиргич (завихрител) орқали газ оқими юқори қисмидаги горизонтал цилиндрик аппарат – С – 1/1 газ сепараторига келиб тушади. Йўналтиргичда газ оқими, кўчма цилиндрнинг йўналтирувчи парраклари ҳисобидан айланма ҳаракат содир бўлади. Суюқлик томчилари ва механик аралашмалар марказдан қочма кучлар ҳисобига найчанинг деворига урилиб, аппаратнинг горизонтал қисмига оқиб келади. Газ эса оқимнинг марказида жойлашган штуцер орқали, 5,5 – 5,4 МПа босимда сепаратордан чиқади ва  426 мм ли коллекторга узатилади.
С – 1 аппаратининг горизонтал қисмидаги қатлам сувининг солиштирма оғирликлари ҳар – хиллиги учун углеводородли конденсатдан ажратилади. (5-расм).
Углеводородли конденсат коритасимон ванначада йиғилади ва  108 мм ли умумий коллекторга чиқарилади. Шундан  273 мм ли конденсат ўтказгич билан бош иншоатга узатилади. [5, 10, 14,15а, 19, 21, 29].
Ишчи ва ўлчов сепараторларидан газли конденсат конденсат ўтказгичга ва шундан кейин Янги сиқув компрессор станиясига узатилади.

6 – расм. С -1 сепараторининг тузилиши.

“Турбодетандер”

Турбодетандер Россия, АҚШ каби йирик давлатларда ишлаб чиқарилади. Ҳозирги вақтда “Шўртаннефтгаз” УШК да Пропан – бутан олиш қурилмасида ишлатилмоқда. Турбодетандер агрегати белгилаган газ бўйича ишлаб чиқариш қуввати 9,0 млн. м3/к-н ёки 3,0 млрд. м3/йил. Детандернинг валига газ келиб урилиши ҳисобига валь 1 минутда 12500 – 13000 марта айланиши ва детандер қувурининг қисқариб кенгайиши ҳисобига газнинг ҳарорати (минус) – 20 0С гача тушади ва газ таркибидаги суюқ углеводородлар буткул ажралади.

Паст ҳароратли ажратиш қурилмаси 1,2 навбатини ҳар битта технологик тармоғини 3 млн. м3/к-н эканлигини эътиборга оладиган бўлсак, бу қурилмага турбодетандрни бир кунлик ишлаб чиқиш қуввати 3 млн. м3/сутка детандер ўрнатиш мумкин.
Қўйидаги 14 – расмда турбодетандр агрегатининг схемаси келтирилган.

Бу ерда: 1 – газнинг тубодетандрга кириши, 2 – газнинг чиқиши, 3 – газнинг компрессорга кириши, 4 – газнинг компрессордан чиқиши.

Юқорида турбодетандер ҳақида умумий маълумот берилди. Газ ҳароратининг пасайиши ва ўзгаришларини қўйидаги 13 – жадвалда келтирамиз.


Газ ҳароратининг пасайиши ва ўзгаришлари
13-жадвал

Р	ТС	ЛС	Ти	Ли	П	ТС	ЛС	Ти	Ли
13,0 12,0 11,0 10,0 9,0 8,0	30 24,5 17,5 11,5 4,7 - 1,8	1,55 1,90 2,30 2,55 2,82 3,11	30 27,8 25 21,5 18,3 14,7	1,55 1,70 1,97 2,14 2,25 2,35	70 60 50 40 30 20	- 10 - 19,3 - 29,3 - 41,5 - 56 - 74	3,44 3,95 4,16 4,60 5,26 6,09	+ 11 + 7 + 16,6 - 2,5 - 9,5 - 13,5	2,39 2,41 2,42 2,38 2,18 2,10

Бу ерда ЛС ва Ли – суюқ фазаларнинг изоэнтропия ва изоэнтальпия жараёнида кенгайиши. (100 моль).

Текширилаётган газ таркиби қўйидагича: (%).
СН₄ - 89.95, С₂Н₆ - 3.0, С₃Н₈ - 1.3, нС₄Н₁₀ - 0.5, нС₅Н₁₂ - 0.4, С₆Н₁₄ 0.3, С₇Н₁₆ - 0.4, С₈Н₁₈ - 0.25, С₉Н₂₀ - 0.2, С₁₀Н₂₂ - 0.2, Н₂ - 3, СО₂ - 0.6.
Изоэнтропик кенгайиш ҳисобига газни совутиш трубодетандер агрегатлари ҳисобига амалга оширилди. Трубодетандерда газ энергиясининг ҳосил бўлиши анологик жиҳатдан газ турбиналарида содир бўлади. Шунинг учун ҳам турбодетандерлар парраксимон машиналар турига киради. Турбодетандерда парраклар сопини орттириш ҳисобига ҳам ишлаш жараёнида самарали натижага эришиш мумкин.


Турбодетандерниг ишлаш таҳлили
Газ 20 м/с тезлик билан махсус йўналтирилган, профил орқали сиқувчи аппаратга (СА) келади. Бу қурилма конструкцияси босимнинг камроқ йўқотилишини таъминлайди. Газ оқимини камайиши ҳисобига, газ тезлиги орттирилади.
Тезлик 200 – 250 м/с гача етади. Сиқувчи аппаратда газнинг потенциал энергияси кинетик энергияга айланади. Газ босими тушгандан сўнг, газ турбодетандрнинг ички ғилдирагига тушади ва уни ҳаракатга келтиради. Газнинг кинетик энергияси механик энергияга айланиб, ўқни айлантиради. Ўқнинг механик айланиш энергияси компрессорга ўтказилади ва у ҳаракатга келади.
Компрессорда механик энергия яна потенциал энергияга айланади. Турбодетандр системасини иш жараёни қўйидагиларга боғлиқ. Ет нинг кенгайиши, сиқлиш босқичи Ек, босим тушиши, Ф.И.К қўйидаги ифодалардан фойдаланилади.


Бу ерда; Р1 ва Р2 турбодетандрлардан кейинги ва олдинги газ босими, Р3 ва Р4 - бошланғич ва кейинги газ босими, компрессорда.
Турбодетандр системасида умумий босим тушиши қўйидаги тенгламадан топилади.

Турбодетандрда совутиш жиҳозларинг самараси қўйидагича аниқланади.

ДКС
1. Joqari basimli kompressor stanciyaları gaz hám gaz kondensat maydanlarında zárúr bolǵan gaz qazib alıwdı támiyinleytuǵın basım salasın rawajlandırıwdıń proektin qollap-quwatlaw ushın mólsherlengen.[1]
2. Joqari basimli kompressor stanciyaları gaznı qayta islew texnologiyası ushın operatsion parametrlerdi támiyinlew hám gaz trubasiga gaz jetkizip beriwdiń basımın támiyinlew ushın GPPga kiritilgen. Olar texnologiya ornatilishidan aldın yamasa keyin jaylastırıladı.[2]
3. Joqari basimli kompressor stanciyaları, basqa sanaat zavodları sıyaqlı, átirap-ortalıq pataslanıwı deregi esaplanadı. Zıyansiz statiyalardıń shıǵıwı deregi bolıp, DCS dıń eń za’ru’rli bólegi - turbo-agregatlar, sham shıralarınıń trubalari bolıp, onıń járdeminde propan-Butan fraktsiyasi apparat toqtaganida óshiriledi.
4.Joqari basimli kompressor stanciyaları texnik zal, ga'zdi suwitiw ha'm seporatsiyalaw blogi, gaznı hám kompressorni suwitiw ushın qollanilatug'in suwdi tsirkulyattsiyalaw sistemasi ha’m isletilgen maylardi qayta tiklew blogi.
5. Joqari basimli kompressor stanciyaları gaznı qayta islew zavodınan siqib qoyıwdı jáne onı tiykarǵı tábiy gaz trubaları yamasa basqa qarıydarlarǵa jetkizip beriwdi támiyinleydi. Booster kompressor stanciyasında sawıpıw kompressorlari hám turboexpander kompyuter xanasi, sonıń menen birge, sırtqı hawa kompressor úskenelerin óz ishine alǵan sırtqı ornatıw da ámeldegi.
6, Joqarı basımdaǵı kompressor stanciyaları (BCS) gaz hám gaz kondensat kánlerin tańlaw tezligin asırıw ushın jumısqa túsirilgen bolıp tabıladı, rezervuar basımı sol dárejede tómenge túsip ketediki, sawda rezervuarında yamasa tiykarǵı gaz trubaındaǵı sheklewler \\quduq deplıqiti
7. 1975-jılda iske túsirilgennen son’, Efremovskoye hám Kegicevskoe kánlerin gaz toldıradı. MDXdan gaz SHPK hám EBC gaz trubalarına jetkizip beriledi
8. Kompressor stanciyalar jumıslar juda úlken kapitaldi hám hárejetlerdi talap etedi. Kompressor stanciyasınıń kiriwin keshiktirisw ushın gaz aǵıs jolıniń boylap basımnıń joǵalıp ketiwin kemeytiw múmkin: payda bolıw - jaqsı gaz toplaw tarmaǵı. Eń úlken basımnıń joǵatılıwı qudıqqa túsedi. Sol sebepli, quwatlaytuǵın kompressor stanciyasınıń kiriwin keshiktirish ushın qudıqdıń diametrin asırıw kerek
12. Bunnan tısqarı, suwlandırıw kompressor stanciyası engiziledi, bul bolsa, túsiriwdiń quyilish basımında mudamǵı jumıslap shıǵarıw dárejesin (PD) saqlawdı támiyinleydi.[12]
13. Joqarı basımlı kompressor stanciyaların gaznı tayarlaw texnologiyalıq sxemasına jaylastırıw texnikalıq- ekonomikalıq kórsetkishler analizi tiykarında belgilenedi. Sonday etip, qısıwdı DCS dıń birinshi basqıshı turbo-sawıpıw úskenesinen aldın jaylastırılıwı múmkin, ekinshi basqısh qısılıwdan keyin boladı. Eger gaz belgili bir basım menen isleytuǵın assimilyatsiya yamasa adsorbsiya birlikleri arqalı transport ushın tayarlanǵan bolsa, DCS bunday apparatlardan aldın jaylastırıladı.[13]
15. GPP dıń old tárepine ornatıladıǵan booster kompressor stanciyasın (BCS) jumısqa túsiriw menen qaqlaw texnologiyası hám tiykarǵı jumıs parametrleri ózgeriwsiz qalıp atır, lekin DCS aldınan ajıratıw birligi ámeldegi hám DCSdan keyin arqa maydanlar sharayatında arqa maydanlar sharayatında kóp jıllar dawamında optimal temperaturanı saqlap turadıǵan hawa sholanları ámeldegi emilim ushın fen menen támiyinlengen
16. CC aldın ornatılǵan booster kompressor stanciyasın jumısqa túsiriw menen (BCS). PG, dehidratsiya texnologiyası hám tiykarǵı jumıs parametrleri ózgeriwsiz qalıp atır, lekin DCS aldınan ajıratıw birligi ámeldegi bolǵanda hám DCS den keyin arqa kánleri sharayatında, jıldıń kópshilik bólegi ushın assimilyatsiya etiw feniga kiretuǵın gaznıń optimal temperaturası támiyinleniwi múmkin bolǵan hawa sholanları ámeldegi.
17. Eger ámeldegi bolsa quwatlaytuǵın kompressor stanciyası onıń múmkin bolǵan operatsion jaǵdaylarını inabatqa alıwları kerek.[17]
18.Magistral gaz trubaları kompressor stanciyaları uchastkaları hám magistral gaz trubaları gaz kompressor stanciyaları uchastkaları, ádetde, joqarı basımlı spektakllar islep shiǵarıladı.[18]
GTU gaz kánlerinde jaylasqan kompressor stanciyalarında isletiledi hám gaznı qayta islew zavodlarına hár qıylı kompressorlar, atap aytqanda sawıpıw kompressorlari sıyaqlı hár qıylı kompressor apparatları sıpatında zárúr basımdı jaratılıwma mólsherlengen.[20] Telemexanizatsiyaning kólemi hám wazıypaları
21. magistral gaz trubaların telemexanizatsiya etiw bóliminde kompressor stanciyasın jumısqa túsiriw stanciyasın (TShK) kórip shıǵamız.[21]
22. UKAP) hám 7 quwatlaytuǵın kompressor stanciyaları (BKS) jumısqa túsirildi, DQM dıń ekinshi basqıshların qurıw jumısları dawam etpekte, 187 dane gaz hám gaz kondensati qudıqları ámeldegi, ulıwma uzınlıǵı 1 mıń kilometrden artıq bolǵan gaz trubaları iskerlik kórsetip atır. Yamburgskoy koni paydalanıw dáwirinde 2 trillionnan artıq. m3 gaz hám 10 mln. tonna gaz kondensatini óndirisdi óz ishine aladı.[22] Isletiwden aldın
23. quwatlaytuǵın kompressor stanciyası, sonıń menen birge, rawajlanıwdıń juwmaqlawshı basqıshında tiykarǵı gaz trubaınıń tiykarǵı kompressor stanciyasına gaz jetkizip beriw imkaniyatın beretuǵın mudamǵı qudıq basımı rejimi qollanıladı.[23]
24. S kompressor stanciyasınıń quwatın da óz ishine aladı.[24]
25Aniq qayta sorip aling’an Gazdin sarplaniwi menen, kompressorlar saninin’ ulkeytiwi menen, komponovkanin quramali texnologik sxemasi Menen, Gazdi qisiwga ketken ortasha quwatti kemeytiriw ushin kompressorlardi baqalap turiw Zarurlagi menen, ulken baslangish basimi ham ortasha salistimali gaz zapasina iye gaz kanin isletiliwi salistirmali ulken bolmagan jumis atqariw waqti menen xarakterlenedi.
26. qurılısıda Minimal qarjı Dvigatel kúshaytiruvchi kompressor stanciyaları vidalı kompressorlar járdeminde alınǵan [26].
27. I hám II basqıshlar ortasında bekkemleytuǵın kompressor stanciyası ornatildi.[27]
28.
Dairesel gaz trubkasi (28)
29. basım tarqalıwı qıysıq p (x, t) Bunı joqarı basımlı ring sistemasında bekkemleytuǵın kompressor stanciyaların tuwrı jaylastırıw ushın biliw kerek.[29]
31. Keling, gaz koni mısalında cikl booster kompressor stansiyalarınıń sanı hám jaylasıwınıń texnikalıq- ekonomikalıq tiykarların kórip shıǵayıq.[31]
32. Sol sıyaqlı hádiyseler joqarı kernewli kúshler hám eksenel júklerdiń qolaysız kombinatsiyası esapqa alınbaytuǵın háreketlerge hám superkompyuterlarga ótkeriladigan momentlerge alıp keletuǵın bekkemleytuǵın kompressor stanciyalarınıń trubaları trubalarında payda boladı.[32]
33. Diywaldıń bir bólegin ólimli claydit beton panellerden soǵılıwı.[33]
34. Atap ótiw kerek, 17-may jer silkiniwinde júz bolǵan órt áqibetinde kompressor stanciyasın qurıwda qosımsha zálel júzege keldi.[34]
35. Kompressorlarni óndiris dáwirinde XK sawda-óndiriwshi kompressor stanciyasın óz ishine aladı. PDKS-de jamlı kompressorlar, oraylastırılǵan superkompyuterlar ornatılıwı múmkin, samolyot turbinasidan shafyór vidali kompressorlardan paydalanıw wáde etilgen.[35]
36. Birpara jaǵdaylarda tarawlararo gaz jıynaw punkti aymaǵinda quwatlaytuǵın kompressor stanciyası qurilmoqda.[36]
37. Úlken diametrli trubalardı hawa hám gaz menen sınaqtan ótkeriw ushın sınaqtan ótken maydannan hawa yamasa gaznı hawa yamasa gaz menen baylanıstırıp turadıǵan arnawlı booster kompressor stanciyaları talap etiledi.[37]
39. Gaznı qazib alıw hám " Medevezh" konini óndiris ushın sarp etiw-ǵárejetler dárejesinde kompressor stanciyaların jumısqa túsiriw waqıtı.[38]39. 40.Ásirese, uzaq orınlarda jaylasqan hám qıyın ıqlım sharayatında jaylasqan kompressor stanciyalarında hám kompressor stanciyalarında olardan paydalanıw ásirese nátiyjeli.[39]
40. Ámeliyat sonı kórsetedi, jam kompressorlari gaznıń qısıwdı qatnası 2 (g2) den úlken bolsa, qabıllaw basımı etarlicha joqarı (pn3 0 MPa) bolsa, pompalanadigan gaz aǵıs tezligi salıstırǵanda kishilew bolǵan jaǵdaylarda bekkemleytuǵın kompressor stanciyalarında paydalanıw ushın jáne de aqılǵa say ekenligin kórsetedi.[40]
41. Neft muǵdarı gaz kánlerine jaqınlashganda, gaz trubaları gaz trubaın jetkizip beriwden aldın gaz basımı 5-7 7 MPa dárejesine kóterilgen bekkemleytuǵın kompressor stanciyaları qurıladı. Magistral gaz trubaında iri gaz qarıydarları qarıydarlarǵa gaz jetkizip beriw ushın gaz bóliwleytuǵın stanciyalar qurıwmoqda.[41]
42. Kompaniya Urengoy konida hám Yamburgdagi tiykarǵı gaz trubaları hám kompressor stanciyalarında liniyali kompressor stanciyaların qurıwdı ámelge asıradı. 1992 jıldan 2003 jılǵasha Sankt-Peterburg MW, ulıwma quwatı 730 MVt bolǵan 18 kompressor stanciyası turbin agregatlarini almastırıw hám rekuperatorlarni ornatıw menen rekonstrukciya etildi.[42]
43. Bul tiykarǵı trubaları kompressor stanciyaları qurıw keń kólemli programmanı ámelge Urengoy hám Yamburgs-kom kondensat kánlerinde kompressor stanciyalarında asirilip atir..[43]
44. qudıq úzliksiz bulaq basım rejimi járdemshi stanciyaları halda truba ishinde gaz xar beredi.[44]
45. Gaz kompressor (gaz) zavodı (AML) qısıwdı hám gaz trubası yamasa tuwrıdan-tuwrı qarıydarǵa qazib gaz, atız jıynaw, tasıw ushın gaz jıynaw manifoldu, aralıq kompressor stanciyası, tarqatıw stanciyaları hám basqa texnologiyalıq úskeneler islewin támiyinleydi.[45]