Kirish. Sanoat pechlari haqida tushunchalar va ularning tasnifi

2. Konveksiyali rejim.
Bu rejimda asosan issiqlik berish konveksiya jarayonida sodir bo‘ladi, radiatsiya faqat o‘zgarmas koeffitsent orqali to‘g‘irlanadi.
Konveksiya rejimida issiqlik tashuvchilarga quyidagilar kiradi.

1. 
   Gazsimon moddalar (tutun gazlari, qizigan bug‘lar).
   
2. 
   Suyuqlik (erigan metallar, erigan minerallar).
   
3. 
   Mayda bo‘lakli materiallarning qaynashi.
   

Konveksiya rejimida quyidagi tipdagi pechlar ishlaydi.

1. 
   Past haroratli pechlar t = 600⁰C gacha
   
2. 
   O‘rta haroratli pechlar t = 600  950⁰C
   
3. 
   Yuqori haroratli pechlar t = 1100  1150⁰C.
   

3. Aralash rejim.
Bu rejimlar uchun issiqlik almashinuv jarayonini hisoblashda quyidagi shartlar kabul kilinadi.

1. 
   Ishchi bo‘shliq kameraning butun hajmida gaz haroratsi bir xil deb olinadi.
   
2. 
   Metall yuzasiningturli nuqtalaridagi haroratlar ham bir xil deb olinadi.
   
3. 
   Gazdan devorga konveksiya usulida berilgan issiqlik oqimi, devordan tashkariga chikgan issiqlik oqimiga teng deb olinadi.
   

Ammo lekin, pechning hajmida gaz harorati har xil; Material alanganing kalin joyida joylashgan bo‘lsa issiqlik olish ham bladi, agarda qizdirilayotgan material alnganing uch tomonida joylashgan bo‘lsa, shuncha issiqlik ko‘p ta’sir qiladi. Demak bunda asosan aralashtirish usuli ko‘p rol o‘ynaydi. Bunday tipdagi issiqlik almashinuvi radiatsiya konveksiyali rejim deyiladi.


4. Nazorat savollari.
1. Pechlarda tashki issiqlik almashinuvi rejimlarini tariflab bering.
2. Radiatsiyali rejimni tariflab bering.
3. Konveksiyali rejimni tariflab bering.
4. Aralash rejimni tariflab bering.


Ma’ruza № 24
QIZDIRILYOTGAN METALL ICHIDA BOLADIGAN JARAYONLAR.
Qizdirilayotgan metal ichida bo‘ladigan jarayon.
Metal qizishining asosiy ko‘rsatkichiga harorat va qizdirish tezligi kiradi.
Qizdirish harorati deb pechdan olinayotgan metalning oxirgi harorati tushiniladi.
Qizdirish tezligi deb vaqt birligida metal haroratining o‘zgarishi tushuniladi.
Qizdirish tezligiga metalni kizitishda uning ichida ro‘y beradigan jarayon tushuniladi. Metalni toblashda uning kalinligi bo‘yicha qizish jarayoni br xil sodir bo‘lmaydi va metalda mumkin bo‘lmagan ichki kuchlanish sodir bo‘ldi. Agarda qizdirish tezligi kancha katta bo‘lsa, shuncha metal kalinligi orasidagi haroratlar farqi ko‘p bo‘ladi va haroratlar kuchlanishi ham katta bo‘ladi.
Haroratlar farqi qizdirish tezligi bilan boqlik:

T = T_YUZA - T_MARKAZ = S_K S² / 2 a

a- harorat o‘tkazuvchanlik koeffitsenti


Masalan temirning harorati 773⁰ oshsa kuchlanish yo‘qoladi va u yumshoq holatga keladi.
SHuning uchun har xil materiallar o‘ziga xos ma’lum qizdirish tezligiga ega.
Siqish kuchlanishini platinka formali qizdirilayotgan metal yuzasida ko‘proq ko‘rishimiz mumkin.

 = E / (1-)  S_NS² / 3a = 2E T / 3(1-) = 0,95ET; N/m²

 - minimal kengayish koeffitsenti.

E - egiluvchanlik moduli.
 - puassan nisbati, temir uchun  = 0,3.
S_K - qizdirish tezligi.
S - plastina kalinligi.
a- harorat o‘tkazuvchanlik koeffitsenti.
Agarda  = _ma’lum bo‘lsa unda
S_K = 2,1 a_M/ (E  S²)
bundan
T = 1,05_d / E


Metal qalinligi bo‘yicha T kamaytirish va bir xil qizdirish uchun, metalni ushbu zonada ko‘proq ushlab turish kerak, shunda metal yuzasidagi harorat oshmaydi, markazidagi harorat yuzasidagi harorat tenglashishga harakat qiladi.