|
11-12-Ma’ruzalar
Karerlardagi elektr qurilmalarni ekspluatatsiya qilish va texnik xizmat ko’rsatishda texnika xavfsizligi
Reja:
Umumiy tushunchalar
Elektr uskunalari qurilmalari xavfsizligi uchun talablar
Xodimlarga bo’lgan talab
Konchilik korxonalarida elektr qurilmalarini xavfsiz xizmat ko’rsatishini tashkil etish, ularning xodimlariga va tuzilishi bo’lgan talablarni, ishlarni xavfsizligini ta’minlovchi tashkiliy va texnik tadbirlarni o’z ichiga oladi.
Elektr uskunalari qurilmalari xavfsizligi uchun talablar.
Ochiq kon ishlari sharoitida foydalanishda 1 kV gacha va undan yuqori kuchlanishli KTP ko’chma va taqsimlovchi qurilmalar uchun (PP, KRP, VL uchun sektsiyali qurilma) mo’ljallangan, albatta navbatdagi talablarni bajarish shart bo’lgan: normal kuchlanish ostida bo’lgan tok uzatuvchi qismlarni ishonchli to’sig’i; mexanik muhofazalovchi qurilmaning naqdligi, uzgich va ajratgichlarning noto’g’ri operatsiyalari, shuningdek xodimlarni ajratgichni ulanganida tok uzatuvchi qismlarga yaqinlashishi; uzgichni ulagan va uzilgan holatlarida (o’z-o’zidan beixtiyor ulash va uzishni imkoni yo’qligi) ajratgich uzatmasini ishonchli qayd qilish; mexanik ko’rsatkichlarning uzatmasi holatini mavjudligi (“Ulash”, “Uzish”), xodimlarga ajratgich uzatmasining holatini ko’rsatuvchi aniq ko’ringan yozuvlar; ko’chma zaminlash yotqizilgan joyni ko’rsatuvchi tok uzatuvchi qismda belgilarning mavjudligi.
PP havoli kiritish yakkalagich yuqori chetidan yer yuzasigacha 2,9 dan kam masofaga ega bo’lgan to’rsimon to’siqlar bilan jihozlangan bo’lishi kerak.
To’silmagan elektr liniyasi chiqarmasidan 6—10 kV kuchlanishgacha PP va KTPdan yergacha transport o’tish joyi yo’q bo’lganida kiritish yo’li ostidagi masofa uzoqligi 4,5 mdan kam bo’lishi kerak; havo orqali kirishdan (chiqish) 0,4 kV —3,5 m kam bo’lmagan kuchlanishda.
KTPdan boshlab RUning barcha eshiklari ishonchli qulflash qurilmasiga ega bo’lishi kerak. PP qulflash qurilmasining kaliti yopuvchi qurilma KTPga tushmasligi kerak. Yopuvchi qurilmaning kaliti yuqori kuchlanishli KTP tomonidan yopuvchi qurilmaning past kuchlanishi tomoniga mos kelmasligi kerak.
Korpusning tashqi tomonida, RU va KTP eshikchalarida elektr toki urishi xavfi haqida ogohlantiruvchi aniq yozuvlar bo’lishi kerak, eshikchalar orqasida uskunalar nomi ko’rsatilgan bo’lishi, qurilmaning inventar raqami va katakchalarni elektr birlashtirilgani tasviri sxemasi ko’rsatalgan bo’lishi kerak.
Barcha kommutatsion apparatlar kiritilgan ob’ektni ko’rsatuvchi yozuvlar bilan ta’minlangan bo’lishi.
KTP dan boshlab va PP ulangan tayanchdan 10 m dan ko’p bo’lmagan masofada o’rnatilgan bo’lishi kerak. Uzatish havo liniyasining (HL)ko’chma tayanch masofasi orasida elektr uzatish hisob bilan aniqlanadi, ammo u 50 mdan oshmasligi kerak.
Ko’ndalang liniya qurilmalarida tayanch orasidagi masofa gorizontal tekislikda proektsiya liniyasi bo’yicha aniqlanadi, u 40 mdan oshmasligi kerak. Ko’chma tayanchlarida VL 1kVgacha kuchlanishdan yuqori qo’shma osma uzatmalar taqiqlanadi.
Faza va zaminlanadigan uzatmalar masofasi orasi mazkur klassdagi kuchlanish uzatmalari fazasi uchun masofaga muvofiq kelishi shart. Zaminlanadigan uzatma izolyatorsiz ilmoq vositasida past fazali uzatmalar tayanchlarga ilinadi.
Past fazali uzatmadan zaminlovchi uzatmagacha vertikal bo’yicha masofa kamida 1,5 m bo’lishi kerak.Uzatmani tayanchga payvandlash va uni ko’tarish tayanch o’z joyiga o’rnatilgandan va uning mustahkamligi ta’minlanganidan keyin ruxsat etiladi.
VL trassa bo’yicha foydali qazilmalarni, jinslarni ag’dargichi, turli materiallarni omborlarga joylashtirish taqiqlanadi.
Ko’chma karьer elektro qurilmalari bilan ta’minlangan moslashuvchan kabelь, shunday yotqazilishi kerakki, uni muzlab yopishib qolishi, urilishlar va kon massalari bo’laridan pachaqlanishidan, uning ustida transport vositalarini chiqib ketishiga mutlaqo imkon berilishiga yo’l qo’yilmaydi.
Avtomobil yo’llari va temir yo’llar kesib o’tgan joylarda kabelь quvurlar, tarnovlar, qiyshayishlar va boshqalarda uning qistirmasidan shikastlanishidan himoya qilingan bo’lishi kerak. Himoya qurilmalari o’lchami temir yllar va yo’llar kengligidan kam bo’lmagan har bir tomonga 2 mdan oshmasligi kerak. Portlashtish vaqtida portlatish ishlari zonasida kabellar xavfsiz joyga joylashtirilishi yoki kon massalarini portlatish vaqtida shikastlanishlardan himoya qilingan bo’lishi kerak.
Suvlangan uchastkalarda kabel kamida 10 m oraliq masofasida bo’lgan chorpoyalarda ko’tarilishi kerak va suv yuzasidan kamida 0,3 m balandlikda joylashgan bo’lishi lozim. Elektr apparatlar (uzgich, kontaktor, magnit kuchaytirgich, operativ boshqarish organlari yoki bevosita ular yaqinida) yuza tomonida, shitlarda,panellarda ulanayotgan mashinani ko’rsatuvchi aniq yozuv bo’lish, mexanizm, apparaturalar, ish rejimi va boshqalar.
Qarshilik qutilari, reostatlar, magnit tushirgichlar va boshqa apparaturalar ishonchli qilib ulanishi lozim. Mexanizm va ko’chma va statsionar mashinalarning zaminlanishini umumiy qismi to’xtovsiz elektr birlashtirish yo’li bilan o’zaro uzatmalarni zaminlash va kabel simlarini zaminlash orqali amalga oshiriladi.
Tayanchlarga yotqiziladigan magistral va zaminlovchi uzatmalar sifatida kesimi kamida 3,5 mm2 bo’lgan po’lat va alyuminli ko’psimli uzatmalar va shuningdek diametri 6 mm dan kam bo’lmagan po’lat katanka ishlatilishi mumkin. Moslashuvchan kabelda bajarilgan tarqatish tarmoqlarida magistral zaminlovchi uzatma sifatida kabelь zaminlovchi simidan foydalanishga yo’l qo’yiladi. Bu bilan avtomatik qurilmada kabelning zaminlovchi simlarini yaxlitligini nazorat qilish tavsiya etiladi.
Avtomobil yo’llari va temir yo’llar kesib o’tgan joylarda zaminlovchi uzatma shunday ilib qo’yiladiki, uni harakatlanayotgan transport ham uzishi mumkin bo’lmaydi. Agar uni bajarishning imkoni bo’lmasa, unda yer ostidan o’tish orqali amalga oshiriladi. Magistral zaminlovchi uzatma himoya trubasiga yotqiziladi, 1,8 m balandlikda tayanch bo’yicha tushirish mexanik shikastlanishlardan himoyalaydi.
Yoritish uskunalarida ishga tushirish sistemasi eshiklari ochiqligida ularni o’chirishga to’sqinlik qiluvchi blokirovkalaydigan qurilmalar bo’lishi lozim. Eshikning yon yuzasidan “Yuqori kuchlanishli” degan yozuv bo’lishi shart, eshikning ichki tomonidan esa – ishga tushirish qurilmasini printsipial sxemasi bo’lishi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
