Kirish qo‘llanmadan foydalanish yo‘riqnomasi

Yangi, 2020-2021 o’quv yilida tashkillashtirilgan dars berish usullaru

Аn'anaviy	Аralash	On-Line
AKT BILAN JIHOZLANGAN KOMPYUTER XONASI		TV, YOUTUBE Videodarslari, ZOOM web konferensiya mavjud kompyuter
Tashkiliy qism (3 min)	Tashkiliy qism (3 min)	Tashkiliy qism (1 min)
Motivatsiya – 2 min.	Motivatsiya – 2 min.	Motivatsiya – 1 min.
Mavzuni tushuntirish ( 20 min )	Mavzuni tushuntirish (Taqdimot + AR video) ( 20 min )	Mavzuni tushuntirish va hulosalash ( 15 min )
Mavzuni mustahkamlash (10 min)	Mavzuni mustahkamlash (internet resurslar) (10 min)	Mustahkamlash, Uy vazifa berish ( 3 min)
Ta`lim portali(www://dr.rtm.uz), LMS (Google Classroom, Moodle)		YOUTUBE videodarslari, Ta`lim ortali(www://dr.rtm.uz), LMS (Google Classroom, Moodle), telegramm, facebook
Baholash – 6 min	Baholash – 6 min	Baholash
kundalik.com, kundalik daftar		ZOOM web konferensiya, LMS (Google Classroom, Moodle), kundalik.com
Mavzuni hulosalash ( 1 min )	Mavzuni hulosalash ( 1 min )	Refleksiya
Uy vazifa berish – 1 min	Uy vazifa berish– 1 min (internet resurs)	Ijtimoiy tarmoqlar (telegramm)
www://dr.rtm.uz, LMS (Google Classroom, Moodle)
Refleksiya – 2 min	Refleksiya – 2 min

AN’ANAVIY DARSLARDA QO‘LLANILADIGAN METODIK
USUL VA TEXNOLOGIYALAR

Informatika fanini o‘qitish usul va vositalari kundan kunga o‘zgarib borayotganligi o‘qituvchidan ham bu masalaga nafaqat o‘zgacha yondashuv, balkim o‘zgacha taktikani qo‘llashni talab qilmoqda.

Fan bo‘yicha chuqur bilimga ega bo‘lish juda ko‘p vaqt va mehnat talab etadi. Dars jarayoniga ajratilgan vaqt kompetensiyaviy yondashuvni talab qiladi. Shu sababli, o‘quvchilarni mustaqil bilim olishga o‘rgatish bugungi kunning asosiy shioriga aylandi. Darslarda yangi pedagogik texnologiyalarning qo‘llanilishi esa qo‘shimcha ma’lumot va bilimlar bilan boyitishga yordam beradi.
Muammoli dars yoki “Keys-stady” usulini qo‘llash metodikasi

Mazkur usul ilk bor XVII asrda AQSHdagi Garvard Universitetining studentlari davrasida qo‘llanilgan. Teologlar ularga kundalik hayotdagi konkret vaziyatlarga oid misollar keltirib, ularni tahlil qilish orqali hal qilish bo‘yicha ko‘rsatmalar berishgan. Bu usul keyinchalik “case study” (ingl. case – vaziyat) deb nomlangan. Bu usul talabalarni fanga qiziqtirish, ya‘ni motivatsiya sifatida qo‘llanilgan bo‘lib, labaratoriya, amaliy mashg‘ulotlarda o‘z-o‘zini nazorat qilish uchun samarali foydalanilgan.

Misol tariiqasida “Kompyuterning qo‘shimcha qurilmalari” mavzusini olamiz.
Mavzuni boshlashdan avval o‘qitivchi o‘quvchilarga savol tashlaydi: “Hurmatli o‘quvchilar! Men xususiy bosmaxonamni ochish arafasida turibman, deylik. U yerda men gazeta, jurnal, taklifnomalar, o‘quvchilar uchun daftar va muqovalar chop etmoqchiman. Qani, aytinglar-chi, buning uchun men korxonaga qanday qurilma va texnik vositalarni sotib olishim kerak?” Shu bilan u muammoni o‘rtaga tashlaydi va o‘quvchilarni guruhlarga bo‘ladi. Har bir guruh o‘z fikrini bayon qiladi. Qizg‘in muhokamalar orqali echimini topishga harakat qiladi.
Guruhlarni navbatma-navbat tinglab bo‘lgach, o‘qituvchi eng to‘g‘ri variantni belgilagan guruhni aytadi. Guruh fikriga xulosa chiqarib, uni yangi mavzu bilan bog‘laydi. Bergan javoblariga ko‘ra guruhlar baholanadi.





«O‘yla, izla, top!” – mustaqil o‘rganish usuli

Bu usul, asosan, o‘quvchilar mustaqil bilim olishi maqsadida qo‘llaniladi. Manba darslik, gazeta, jurnal, internt manbalar bo‘lishi mumkin.

Masalan:
1. Dars jarayonida yangi tushuncha va atamalarni qanday esda saqlab qolish mumkin? O‘qituvchi doska (yoki slaydlar)da yangi mavzu va unda o‘tiladigan asosiy tushunchalarni yo‘zib qo‘yadi. O‘quvchilar darslik va boshqa manbadan ularni topib, ularga tegishli tushuncha yoki qoidalarni daftarga ko‘chirib oladilar.
2. Dars oxirida o‘qituvchi mavzu bo‘yicha qo‘shimcha ma’lumot topib kelishni aytadi va doska (yoki slayd)da shu so‘zlar yoki mavzini yozib beradi. O‘quvchilar uyda shu ma’lumotlarni qidirib, yozib keladilar.
3. Dars davomida o‘quvchilarga mavzuga oid video, taqdimot yoki biror dasturning natijasi ko‘rsatiladi, so‘ngra, o‘quvchilarga test yoki vazifalar beriladi. Bu usul ulardan e’tiborni talab etadi.

“Konferensiya ” – ilmiy kengash usuli

“Konferensiya” usuli o‘quvchilar yashirin iqtidorlarini yuzaga chiqarish: mustaqil ravishda ma’ruza tayyorlash, jamoani o‘ziga qarata bilish, bilimini namoyon eta bilish kabi hislatlarni shakllantiradi. Aksariyat hollarda bu usulda jamoa boshliqlari asosiy rol oynaydi, qolgan ishtirokchilar esa jarayonga tayyorgarlik ko‘rishda qatnashadi.

Masalan:
Shartli ravishda 3 ta yirik: Microsoft, Appel va IBM kompaniyalari boshliqlari va mutaxassislar 1 yil davomida yaratgan yangi mahsulotlari taqdimotini tayyorlab keladi va namoyish etadi. Qolgan kuzatuvchilar jurnalist sifatida ularga savollar berib, kompaniya boshliqlarining javoblarini eshitadi. Har bir kompaniyaga 4–5 ta savol beriladi. Konferensiya yakunida “Eng yaxshi taqdimot”, “Eng yaxshi mahsulot” va “Eng yaxshi kompaniya rahbari” nominatsiyalari topshiriladi. Bu usulni “Kompyuterning dasturiy ta’minoti” mavzusida qo‘llash tavsiya etiladi.

“Kim chaqqon?” – musobaqa usuli

Bu usulni aksariyat hollarda amaliy mashg‘ulotlarda qo‘llash tavsiya etilsa-da, shunday mavzular bo‘ladiki, o‘quvchilarni mashqlar bilan jonlashtirish, g‘oliblikni qo‘lga kiritish uchun intilishni kuchaytiradi.

Masalan:
“Axborotni kodlash. Ikkilik kodlash va axborot o‘lchov birliklari” mavzusida o‘quvchilarga 5 xil rangli kartochka beriladi. Har bir rangli kartochkaga o‘xshash 5 xil misol yozilgan bo‘ladi. Kartochkadagi masalani birinchi bo‘lib yechgan o‘quvchining natijasi e’lon qilinadi. Bunday kartochkalarni butun sinf uchun tayyorlash dars jarayonida jami o‘quvchilarni ish bilan mashg‘ul qilishga yordam beradi.
Misol (sariq rangli kartochka). Anvar tayyorlagan maqola 10 sahifadan iborat bo‘lib, har bir sahifada 60 ta satr va har bir satrda 40 ta belgi joylashgan. Agar har bir belgi kompyuter xotirasida 1 bayt (8 bit) joyni egallasa, maqolaning axborot sig‘imini toping. 640 mb li diskga bunday maqoladan qancha sig‘dirish mumkin?
Yechish:
1. 60 × 40 x10=24000 bayt
2. 24000: 1024 = 23,4 kbayt : 1024 = 0,022 mb
3. 640 mb : 0,022 mb = 2909,9
Javob: 640 mb li diskga 2909,9 ta maqola sig‘adi.
Kartochkada faqat vazifa yoziladi, o‘quvchilar esa misolni o‘z ish daftarlarida yechadi.



“Step by Step – qadam-baqadam” – musobaqa usuli

Bu usulni, asosan, amaliy mashg‘ulotlarda qo‘llash mumkin. “Qadam-baqadam” usulida o‘quvchilarga beriladigan vazifa sodda yechimdan boshlanib, keyingi har bir vazifaga 1 ta element qo‘shib boriladi. Natijada bir necha qadamdan keyin murakkab masalalarni yechich ko‘nikmasi hosil qilinadi.

Masalan:
Dastlab Paint.Net dasturida moyqalam uskunasidan foydalanib rasm chiziladi, keyingi qadamda rasmning effeklari tanlanadi, keyingi qadamda yangi qatlam tanlanib, unga boshqa rasm joylashtiriladi. Bunday vazifalarni cheksiz davom ettirish mumkin.
Boshq bir misolda esa o‘quvchilarga kartochkada 5 xil vazifa beriladi. O‘quvchilar ularni birin-ketin bajarib boradi va har bir vazifa uchun alohida ball to‘plab boradi.
Uchinchi misoldan aksariyat hollarda dasturlash texnologiyasida qo‘llash tavsiya etiladi.
Masalan:
1-qadamda Scratch dasturida biror sprayt (obyekt), masalan, mushukchani 10 qadam harakatlantirish skriptini yozamiz va ishga tushiramiz. 2-qadamda takrorlsh blokini qo‘shib, uning 10 qadam emas, 100 qadam yurishini belgilaymiz. 3-qadamda burilish blokini qo‘shamiz va mushukchani sahna bo‘ylab harakatini tomosha qilamiz. 4-qadamda dasturga musiqa blokini qo‘shib, musiqa ostida harakatlanayotgan skriptni hosil qilamiz. Bunday usulni matn va hujjatlar hosil qilishda ham qollash mumkin.