Kirish “Ma’limki yosh avlod tarbiyasi hamma zamonlarda ham muhim va dolzarb ahamiyatga EGA bo’lib kelgan. Ammo biz yashayotgan XXI asrda bu masala haqiqatan ham hayot-mamot masalasiga aylanib bormoqda.” Sh. M. Mirziyoyev

Yerning magnit maydonining biz uchun ahamiyati nimada?
Avvalo, Yerning magnit maydoni sayyorani kosmik nurlar va quyosh shamolidan himoya qiladi. Uzoq kosmosdan zaryadlangan zarralar to’g’ridan-to’g’ri Yerga tushmaydi., lekin ular ulkan magnit tomonidan parchalanib, o’z kuch chiziqlari bo’ylab harakatlanadilar. Shunmday qilib, barcha tirik mavjudodlar zararli nurlanishdan himoyalangan.
Ko’chib yuruvchi qushlar magnit maydon orqali o’z yo’llarini topadilar.
Aylantika okeanining janubiy qismida magnit maydonining qalinligi sezilarli darajada pasaygan va bugungi kunda u normaning uchdan bir qismini tashkil etadi.

• 
  Grafik jihatdan, Yerning magnit maydoni doimiy magnitga o’xshaydi.
  
• 
  1702-yilda E. Xelli Yerning birinchi magnit xaritalarini yaratdi.
  
• 
  Yerning magnit maydoni mavjudligining asosiy sababi shundaki, Yerning yadrosi issiq temirdan iborat.
  
• 
  Yerning magnit maydoni Quyosh yo’nalishi bo’yicha 70-80 ming km uzunlikda joylashgan magnitosferani hosil qiladi. U yer yuzasini himoya qiladi, zaryadlangan zarralar, yuqori energiya va kosmik nurlarning zararli ta’siridan himoya qiladi, ob-havo xususiyatini aniqlaydi.
  
• 
  Quyoshning magnit maydoni Yerdan 100 marta katta.
  

Tibbiyotda magnitdan foydalanish
Har qanday eng kuchli magnit tibbiyotda o’z qo’llanilishini osongina topadi. Masalan, Florida shtatida tomografiya uchun ishlatiladigan eng katta magnit bor. 24 tonnalik bu gigant miya va orqa miyani o’rganishga imkon beradi. Bu nafaqat turli kasalliklarni, balki bir vaqtlar bemor olgan shikastlanishini ham aniqlaydi. Magnit maydon qanchalik baland bo’lsa, natijalar ham aniqroq bo’ladi. Miya universitetida og’ir magnitlardan foydalanish miya va orqa miya jarohatlarini o’rganishda yordam beradi deb ishonishadi.
www.orbita.uz

GLOSSARIY

№