Kirish. Maktabgacha ta’lim muassaasalarida jismoniy tarbiya berishning ahamiyati. II. Asosiy qism

Tarbiyaviy vazifalar jismoniy tarbiya jarayonida bolalarda kun tartibiga rioya qilish, jismoniy mashqlar bilan har kuni shug‘ullanish ehtiyojini hosil qilish bu mashqlar bilan maktabgacha tarbiya muassasalarida va oilada mustaqil shug‘ullanish malakalarini
rivojlantirish, ularni o‘z tengdoshlari va kichik yoshdagi bolalar bilan o‘tkazish. Jismoniy tarbiya jarayonida axloqiy, aqliy, estetik va mehnat tarbiyasini amalga oshirishning katta imkoniyatlari mavjud. Jismoniy mashqlarni bajarishda xarakterning ijobiy xususiyatlari (uyushganlik, intizomlilik, kamtarlik, ko‘ngilchanlik) va ahloqiy fazilat (halollik, o‘rtoqlik hissi, o‘zaro yordam, topshiriqni ma’suliyat bilan bajarish) larni tarbiyalash, irodaviy fazilatlar (botirlik,
qat’iylik, o‘z kuchiga ishonch, chidamlilik) ni namoyon qilish uchun sharoit yaratadi. Jismoniy tarbiya bolalarning aqliy o‘sishiga yordam beradi, chunki nerv tizimi va boshqa organ hamda tizimlarning normal faoliyati uchun qulay sharoit yaratiladi, bu esa yaxshiroq idrok etish va eslab qolishga yordam beradi. Bolalarda barcha psixik jarayonlar (idrok, tafakkur, xotira,
xayol) shuningdek tafakkur operatsiyalari (kuzatish, taqqoslash, analiz, sintez, umumlashtirish) rivojlanadi. Bolalarda ijobiy emotsiyalar, tetik, xushchaqchaq kayfiyatni tarbiyalash juda muhimdir, chunki ijobiy emotsiyalar barcha organlar va organizm tizimlarini ishiga yaxshi ta’sir qiladi. Jismoniy tarbiya estetik tarbiyani amalga oshirish uchun qulaylik
yaratadi. Jismoniy mashqlarni bajarish jarayonida estetik zavqni xis qilish va idrok etish, go‘zallikni,haraklarning ifodaliligini, qaddi-qomatning nafisligini, kiyim-bosh, sport jihozlari, tevarak-atrofning go‘zalligini tushunish va to‘g‘ri baholay olish qobiliyatini rivojlantirish; estetik jihatdan ma’qul xulqqa intilishni, faoliyat, so‘z va xatti-xarakatda qo‘pollikka murosasiz bo‘lishni tarbiyalash lozim. Jismoniy tarbiya jarayonida mehnat tarbiyasi ham amalga oshiriladi.
Bolalar sog‘ligi mustahkamlanadi, harakat ko‘nikma-lari shakllanadi, mehnat qilish uchun zarur bo‘lgan jismoniy fazilatlar rivojlanadi. Bolalar binoni, uchastkani jihozlash (sakrash uchun qum to‘ldirilgan o‘ralar, qor uyumlari, sirg‘anish uchun muz yo‘lkalartarbiya jihozlarini yasash va ularni tuzatish (uloqtirish uchun qopchalar yasash, nishonlarni bo‘yash),sport kiyimlari, poyabzalni saqlash, ularga qarash, jismoniy tarbiya mashg‘ulotlarida jismoniy jihozlarni, atributlarni, o‘yinchoqlarni joy-joyiga qo‘yish va yig‘ib olish bilan bog‘liq mehnat ko‘nikmalarini egallaydilar. Maktabgacha yoshdagi bolalarni jismoniy tarbiyalash jarayoni sog‘lomlashtirish, ta’limiy va tarbiyaviy vazifalardan birgalikda, mujassam holda foydalanishni talab etadi.

Xulosa

Jismoniy tarbiya mashg‘ulotlari orqali ta’lim berish bolalar bog‘chasida jismoniy tarbiya yuzasidan qilinadigan ishlarning negizi hisoblanadi. Mashg‘ulotlarda ta’lim berish jarayonida bolalar malaka, ko‘nikma bilimlarni muayyan hajmini egallab jismoniy fazilatlar orttiradi. Bunday sifatlarni ular faqat o‘yin jarayonida yoki mustaqil harakat qilganida, yo bo‘lmasa tengdoshlari va kattalar bilan kundalik aloqasi vaqtida o‘zlashtirib ola olmaydi yoki o‘zidagi mavjud fazilatlarni rivojlantira olmaydi. Ta’lim berish jarayoni esa rivojlanib boruvchi hamda tarbiya beruvchi ahamiyatga egadir.

Ta’lim va tarbiya ta’siri ostida faqatgina bilim, harakat malakalari va ko‘nikmalari hajmi ortibgina qolmay, balki bolalarda jismoniy va aqliy qobiliyatlarning rivojlanishi , jismoniy sifatlarning shakllanishi sodir bo‘ladi, ularda ahloqiy hamda ma’naviy estetik his- tuyg‘ulari tarbiyalanadi, o‘z faoliyatlariga nisbatan ongli munosabatda bo‘la boshlaydilar.

Ta’lim va tarbiya jarayonida bolalar harakatining rivojlanishi erkin harakatlarning taraqqiyoti sifatida sodir bo‘ladi. Bunday erkin harakatlar harakatning muayyan sabablari va qoidalariga binoan ongli ravishda tartibga solib turiladi va bajariladi.

Vaqt o‘tishi bilan boladagi harkat faoliyatining xususiyati va mazmuni ancha o‘zgaradi. Bolalar go‘daklik vaqtida har xil harkatlar, eng oddiy ovunchoqli o‘yinlar hamda turli harkat qilib yurishning ayrim usullari katta o‘rin tutadi.

Maktabgacha yoshdagi bolalarda harakat faoliyati takomillashib boradi, syujetli rollarga bo‘lib o‘ynaladigan harakatli o‘yinlar shakllanadi, harakatning muayyan shakllari paydo bo‘la boshlaydi.

Tarbiyachining vazifasi bolalar harkat faoliyatini shunday tashkil etishdan iboratki, ular maktab yoshiga yetganlarida rivojlantirishlari zarur bo‘ladigan harakatlarni uyg‘unlshtirish ma’nosidagi ancha murakkabroq yangi formalarini tobora aqliy ravishda egallab, o‘zlarida bunday zarur sifatlarni shakllantirish uchun tinmay mashq qilib boradilar. Maktabgacha yoshdagi bolalarni jismoniy mashqlarga o‘rgatish asosida: onglilik, aktivlik, muntazamlik va izchillik, eplay olishlik va puxtalik, ko‘rgazmalilik singari ilmiy didaktik prinsplar yotadi.

Mashq va o‘yinlarga bolalarning ongli ravishda faol munosabatda bo‘lishlari ulrni harakatlarga o‘rganish vaqtida ijobiy natijalarga erishish uchun katta ahamiyatga egadir. Shu sababli tarbiyachi topshiriqni tushuntirib borar ekan, bolalar o‘zlari nima ish qilishlari kerakligini, mashqni qanday bajarishlari zarurligini, unda nimalarga alohida e’tibor berishlari kerakligini bilib olishlariga harakat qilishlari kerak.

Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta’lim tarbiya berishning asosiy maqsad va vazifalari bolalarni jismoniy va aqliy jihatdan rivojlantirish, ularning ruhiyat, shaxsiy qobiliyatlari, intilishi va ehtiyojlarini qondirish, milliy va umuminsoniy qadriyalarga, mustaqillik g‘oyalariga sodiq holda voyaga yetib borishini ta’minlash, ularni maktabgacha yoshdagi bolalar ta’lim-tarbiyasiga qo‘yilgan davlat talablariga muvofiq maktab ta’limiga tayyorlashdan iborat.

Birinchi Prezidentimiz I.A.Karimov ta’kidlaganidek, sport har qaysi millat, har qaysi xalqni dunyoga tanitishning, uning salohiyatini namoyon etish, g‘urur va iftixorini namoyon etishning eng samarali va ta’srchan vositasidir. Bugun yurtimizda jadal rivojlanayotgan bolalar sporti – o‘zbek sportining kelajagi, uning xalqaro maydondagi obro‘- e’tiborini oshirishning mustahkam poydevoridir

Money Amulet

Гипертенс Tavsiya 1.Maktabgacha ta’lim yoshidagi bolalarga mashg‘ulotlarning foydasi, jismoniy mashqlarning ahamiyati va texnikasi, ularni o‘tkazish metodikasi haqidagi, harakatli o‘yinlar haqidagi tushuncha va bilimlarni berish muhim.

2.Jismoniy mashqlar bilan shug‘ullanish jarayonida bolalar tabiat hodisalari, ijtimoiy hayot, hayvonlar, qushlar, hasharotlar haqidagi bilimlarni mustahkamlash zarur.

3.Maktabgacha yoshdagi bolalarning jismoniy tarbiyasi vazifalarini hal etishda ularning yosh xususiyatlarini hisobga olish zarur.

4.Maktabgacha ta’lim muassasalarida jismoniy tarbiyaning izchil olib borilishi tarbiyalanuvchilarning sog‘lom bo‘lib rivojlanishiga yordam beradi.

Foydalanilgan adabiyotlar ro‘yxati

1.O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Sh. Mirziyoyevning Oliy Majlisga murojaatnomasi.(2020-yil, 24- yanvar). Toshkent.: 2020-y.

2.Karimov I.A.Yuksak ma’naviyat yengilmas kuch.-Toshkent.:Ma’naviyat, 2008.

3.Fotima Qodirova, Shoista Toshpo‘latova, Nargiza Kayumova, Malohat A’zamova “Maktabgacha pedagogika” darslik. Tafakkur nashriyoti. Toshkent.: 2019-y.

4.O‘zbekiston Respublikasining ilk va maktabgacha yoshdagi bolalar rivojlanishiga qo‘yilgan davlat talablari. 2018-yil

5. Ilk qadam davlat dasturi

Internet saytlari

1.www.tdpu.uz.

2. pedagog.uz.

3.www.Ziyo net.uz.

4.www.gov.uz

5.www.press.uz.

Mixer

Test.

1. 
   Maktabgacha tarbiya yoshidagi bolalarni rivojlantirishning asosiy vazifalari qaysilar?
   

1. 
   Tarbiyaviy, ta’limiy
   
2. 
   RivojlantiruvchiDream Tonus
   
3. 
   Barchasi
   
4. 
   
   
5. 
   
   
6. 
   
   
7. 
   
   
8. 
   
   
9. 
   
   
10. 
    
    
11. 
    
    
12. 
    
    
13. 
    
    
14. 
    
    
15. 
    D) Shakllantiruvchi
    

2.Maktabgacha yoshdagi bolalarga ta’lim-tarbiya berishning asosiy vazifalari qaysilar?

Bolalarni jismoniy, aqliy va ma’naviy jihatdan rivojlantirish Ularning tug‘ma layoqati, qiziqishi, ehtiyoji va imkoniyatlarini hisobga olgan holda maktabga tayyorlash Bolalarga milliy va umuminsoniy qadriyatlar asosida muntazam ta’lim olishga tayyorlashdan iborat. Barcha javoblar to‘g‘ri 4. Jismoniy tarbiya vositalari qaysilar? A) Bog‘cha maydonchasi, bolalarning ovqatlanishi B) Uyqu, bolalar kiyimlari C) Sayr, chiniqtirish D) Hamma javoblar to‘g‘ri 5.Jismoniy madaniyat nima ? A) Shaxsiy gigiyenaga rioya qilish B) Kun tartibiga rioya qilish C) Mehnat va turmushdagi batartiblilik, ozodalik, chiniqtirish, jismoniy mashqlar D) Jismoniy mashqlar 6. ‘‘Sog‘lom avlod dasturi” qachon qabul qilingan? A) 1998-yil, 15-fevral B) 2000-yil, 15-fevral C) 2001-yil, 1- iyun D) 2000-yil, 1-iyun 7.O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining “ Jismoniy tarbiya va sport sohasida davlat boshqaruvi tizimini tubdan takomillashtirish chora-tadbirlari- to‘g‘risida” gi farmoni qachon qabul qilindi? A) 2020-yil, 5-mart B) 2020-yil, 15-mart C) 2021-yil, 5- yanvar D) 2019-yil, 3- aprel 8. “Sog‘lom avlod yili” deb qaysi yil e’lon qilindi? A) 1998-yil B) 1999-yil C) 2000-yil D) 2001-yil 9. “Harakat – hayot boyligi” degan jumla kimga tegishli. A) Gippokrat B) Ibn Sino C) Sh. Mirziyoyev D) P.F. Lesgaft 10. Jismoniy tarbiya tizimida jismoniy mashqlarning 4 guruhidan tartib bo‘yicha birinchi turuvchisini aniqlang? A) O‘yinlar B) Yuklamalar C) Mashg‘ulotlar D) Sinovlar

 

1^{Karimov I..}Barkamol avlod orzusi.-Toshkent.:Sharq,1998.20-bet

2^ Abu Ali ibn Sino

3^ O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil, 20-sentabr kuni o‘tkazilgan jismoniy tarbiya va sport sohasini rivojlantirish masalalariga bag‘ishlangan yig‘ilishda so‘zlagan nutqidan