Kirish Kurs ishi mavzusining dolzarbligi

1.1. REZBA VA MAHKAMLASH DETALLARI

Metrik rezba va uni belgilash M a’lumki, rezba, yasovchi profil (uchburchak, to‘rtburchak, trapetsiyasimon va shunga o‘xshashlar)ni aylanma (to‘g‘ri doiraviy silindr yoki konus) sirti atrofida vint chiziq bo‘ylab harakati natijasida hosil qilinadi. Amalda sterjendagi tashqi rezbalami maxsus rezba chiqaradigan asboblar yordamida ya’ni tokarlik stanogida maxsus rezba kesgich bilan (1.1 -ilova, a), plashkalar bilan (1.1 -ilova, b), ikki rezba taroqlar orasida dumalatib (1.1 -ilova -, c), maxsus stanoklarda rezbali rolik (g‘ildirakcha)lar orasidan o‘tkazib (1.1 -ilova,d) yasash mumkin. Ichki rezbalar maxsus kesgich va metchiklar (1.1 -ilova,e) yordamida hosil qilinadi. Rezba silindrik sirtda o‘yilgan bo‘lsa silindrik rezba, konus sirtida o‘yilgan bo‘lsa, konus rezba deb aytiladi. Detaining tashqi sirtida hosil qilingan rezba (bolt, vint, shpilka va shu kabilar) tashqi rezba, ichki sirtida hosil qilingan rezba (gayka, shpilka uyasi va shu kabilar) ichki rezba deyiladi. Qanday maqsadga mo‘ljallanganligiga qarab rezbalar mahkamlash, yurgizish va maxsus rezbalarga bo‘linadi. Uchburchak profilli rezbalar mahkamlash rezbalari deyiladi. Bunday rezbalar mahkamlash detallariga o‘yilgan bo’ladi. Detallarning qo‘zg‘almas birikmalarini hosil qilishda mahkamlash detallaridan foydalaniladi. Harakatni uzatish uchun mo‘ljallangan rezbalar yurgizuvchi rezbalar deyiladi. Bunday rezbalaming profili trapetsiya, to‘g‘ri burchakli to‘rtburchak shaklda bo‘ladi. To‘g‘ri burchakli to‘rtburchak profilli rezbalardan boshqa barcha rezbalar standartlashtirilgan. Oldingi bobda aytganimizdek, rezbalar kirimlar soniga qarab bir kirimli va ko‘p kirimli, ko‘tarilish yo’nalishi soat millari harakati yo‘nalishiga nisbatan o'naqay va chapaqay bo‘ladi. Rezbaning shartli belgisida: rezba ko‘p kirimli bo‘lsa kirimlar soni haqida izoh beriladi. Agar bir kirimli bo‘lsa kirimlar soni haqida izoh berilmaydi; odatda buyumlarda o‘naqay rezba chiqariladi. Shuning uchun rezbaning o‘naqayligi haqida izoh berilmaydi. Maxsus rezbalar ikki xil ko‘rinishda bo‘ladi. Birinchi ko‘rinishda maxsus rezbalaming profili standartlashtirilgan bo‘lib, diametri yoki qadami standartga belgilanganidan farq qiladi. Ikkinchi xil maxsus rezbalaming 1.1 -ilova profili standartga belgilanganidan farq qiladi. Maxsus rezbalar optik asboblaming ayrim detallarini biriktirishda va shu kabilardan foydalaniladi.