Kirish i-bob. Delphi dasturlash tili va uning imkoniyatlari. 1 Delphi dasturlash muhiti 2

Hodisa va uni qayta ishlash. Yaratilgan forma ilovaning qay tarzda ishlashini ko‘rsatib beradi. Formadagi buyruq tugmachalari biror ish bajarishi uchun ular sichqonchada k o ‘rsatilib chiqillatiladi. Sichqonchada tugmachani chiqillatish (bosish) hodisaga misol bolib. u ilovaning ishlash jarayonida hosil boladi. Bu yerda hodisa so‘zini yuz beradigan jarayon deb tushunish kerak. Hodisalarga javob Delphida ulaming qayta ishlovchi protseduralar ko‘rinishida tashkil qilinadi. Turbo Pascal tilida yoziladigan bu protseduralar hodisa qayta ishlovchisi («o6pa6omHK») deb ataladi. Delphi avtomatik ravishda qayta ishlovchiga ikkita qismdan iborat nom beradi. Birinchi qism nom formani, obyektga kiruvchilarni o‘z ichiga olib, ikkinchi qism nom esa aynan obyekt o‘zini va qayta ishlovchini aks ettiradi. Bizning misolimizda forma nomi — Form l, birinchi buymq tugmasi nomi «hisob» — B uttonl, qayta ishlovchi nom i esa — Click. Endi Begin va End orasiga qayta ishlovchi bajaruvchi Pascal tilidagi operatorlarni quyidagi protsedurada kiritish m um kin. Bu protsedura «hisob» tugm asini ikki m arta tez-tez chiqillatish bilan ekranga chaqiriladi.


Keltirilgan dastur matnida Turbo Pascalning oddiy Read va Write (Kiritish va chiqarish) operatorlari ishlatilmagan. 0 ‘zgaruv-chilar qiymatini kiritish tahrirlash maydonidan Text xossasiga murojaat qilish bilan amalga oshiriladi. Kiritilgan o‘zgaruvchilar qiymati matn bolgani uchun ular Val funksiyasi yordamida raqamga o‘tkaziladi. Kvadrat tenglamaning ildizlari xl va x2 lar qiymatlari Str funksiyasi orqali mos ravishda sl va s2 o‘zgaruvchilarga matnli qilib uzatiladi. Natijani ekranga matn ko‘rinishida berish uchun Label6. Caption metkasiga qiymat qilib yuboriladi. Xuddi shunday «yangi» va «chiqish» tugmachalari uchun ham qayta ishlovchi protseduralarini tashkil qilish kerak. Ulaming matnlari quyidagi ko‘rinishga ega.

Loyihani saqlash. Ilovani kompilatsiya qilish va ishga tushirish. Loyihani saqlashda Delphi bir necha faylni tashkil qiladi. Ayrimlari butun loyihani tavsiflashni, boshqalari forma va dastur modulini tavsiflashni o‘z ichiga oladi. Agar hali saqlanmagan loyiha bo‘lsa Fayl (File) menyusidan CoxpaHHT npoeier (Save Project) buyrug' i beriladi va keyin dastur moduli va proyekt nomi beriladi. Loyihani boglab bolgandan so‘ng Compile menyusidan compile (KoMnHJiHpoBaTt) buyrug‘i beriladi. Agar dasturda sintaksis xato bo’lmasa ekranda kompilyatsiya to‘g‘ri o‘tganligi haqida xabar beriladi. Agar kompilyatsiya dasturda qandaydir xatoni topsa, xato haqida ekranga m a’lumot beradi. Kompilyatsiyadan to‘g‘ri o‘tgan dastur uchun maxsus — .exe kengaytmali fayl tuzib beradi va u faylni Delphi tizimisiz ishlatish mumkin. Delphi tizimidan chiqmasdan turib ilovani ishga tushirish mumkin, buning uchun Run menyusining Run buyrug‘ini yoki F9 tugmachasini bosish kifoya boladi. Yuqoridagi misol uchun ilova ishga tushirilib a, b va c qiymatlari kiritilib «hisob» tugmasi bosilsa dastur quyidagi natijani ekranga chiqaradi.