Kirish, fonetik sath, leksik-semantik sath

Mustaqil o‘zlashtirish uchun

Fonologiya maktablari

Moskva va Peterburg fonologiya maktablari nazariyalari o‘rtasidagi ilmiy tortishuv faqatgina fonologik metod va fonema tushunchasiga ta’rif doirasida bordi.

Peterburg fonologiya maktabi (PFM) nazariyasi L.V.Shcherbaning fonologik nazariyasiga asoslanib, fonema va uning voqelanishini tan oladi. Bu maktab vakillari – L.R.Zinder, M.I.Matusevich, A.N.Gvozdev va boshqalardir. L.R.Zinderning fikricha:

fonema boshqa til birliklaridan farq qiluvchi birlik;

fonema fonetik birlik, u nutq tovushlarn orqali ma’lum fonetik xususiyatiga ega bo‘ladi.

Ko‘rinadiki, fonema tilda o‘zining aniq vazifasiga va moddiy jihatdan o‘z artikulyatsion-akustik xususiyatiga ega. PFM maktabi fonemaga so‘zlarning ma’nolarini farqlovchi aniq eng kichik til (tovush) birligi deb qaraydi.

Moskva fonologiya maktabi (MFM) vakillari N.F.Yakovlev, P.S.Kuznetsov, V.N.Sidorov, R.I.Avanesov, A.A.Reformatskiy va boshqalardir. Ular ma’lum tovushning biror fonemaga tegishli ekanligini aniqlashda tovushning so‘zdagi o‘rni (pozitsiyasi)ga asoslanadi. Bunda nutq tovushlarining biror fonemaga tegishli

ekanligi ular o‘rtasidagi artikulyatsion-akustik yaqinlikni inkor etadi. Keyingi qarash PFM uchun xos. Shu tufayli MFM bo‘yicha fonema so‘zlarni farqlovchi birlik sifatida qaraladi.