Kirish Deformatsiylarda paydo bo’ladigan anizotropiya

T.Zeebek va D.Bryuster mexanik deformatsiya ta‘siri tufayli izotrop materiallarda yorug’likning ikkiga ajralib sinishini kuzatdilar. Tajribalardan aniqlanishicha optik o’qqa perpendikulyar yo’nalishlardagi oddiy va g’ayrioddiy nurlarning sindirish ko’rsatkichlarining farqi jismga ta‘sir etayotgan kuchlanish kattaligiga, ya‘ni yuza birligiga to’g’ri kelgan kuch kattaliga proporsionaldir:

bu yerda k - shu jismlarning xususiyatlariga bog’liq bo’lgan koeffitsiyent
P = F / S = F / lh
n o - ne = k P
Nurlar qalinligi l boʻlgan modda qatlamidan oʻtganda ega boʻ ladigan yo’l farki quyidagiga teng boʻladi: Δ = l ( no - ne ) = k P l odatdagicha yoʻl farqini to’lqin uzunliklari orqali ifodalab, Δ1 = Δ / λ = k / /λ Pl = C P l ekanini topamiz, bu yerda C=k//λ - moddani xarakterlovchi miqdor
Elektr maydonida nurning ikkiga ajralib sinishi (Kerr hodisasi)
Kerr effekti. Suyuq yoki gazsimon izotrop dielektrik elektr maydoniga joylashtirilganda su‘niy anizotropiya vujudga kelishini J.Kerr aniqlagan. Shuning uchun bu hodisa Kerr effekti deb nom olgan. Bu hodisani o’rganish uchun qo’llaniladigan chizma quyidagicha (2.1-rasm)

2,1-rasm

N1 polyarizator va N2 analizator oralig’iga biron idishga solingan suyuqlik (masalan, nitrobenzol) joylashtiriladi. Suyuqlikka joylashtirilgan metall plastinkalarga potensiallar farqi berilsa suyuqlik yorug’likni ikkiga ajratib sindirish xususiyatiga ega bo’ladi. Kerr effekti dielektrik qutblanishining samarasidir. Tashqi elektr maydoni ta‘sirida dielektrik molekulalari elektr maydon yo’nalishiga nisbatan ma‘lum yo’nalishda oriyentatsiyalanadi. Bu esa dielektrikni anizotropik xususiyatiga xususan optik anizotropiyaga erishishiga sabab bo’ladi. Tajribalarning ko’rsatishicha, l to‗lqin uzunligi tayinli bo’lgan monoxromatik yorug’likda sindirish ko’rsatkichlarining ne - n0 ayirmasi Е maydon kuchlanganligining kvadratiga proporsional bo’ladi: