Kirish bob. Yorug’lik dispersiyasi haqida

1.3. ANOMAL DISPERSIYA
Anomal dispersiya – yorugʻlik toʻlqinlarining chastotasi ortganda moddaning sindirish koʻrsatkichi kamayishi bilan ifodalanadigan yorugʻlik dispersiyasi. Anomal dispersiya yorugʻlik eng koʻp yutiladigan spektr sohalarida kuzatiladi. Boshqacha aytganda yorugʻlik toʻlqin chastotasi, yorugʻlik toʻlqin uzunligiga teskari proporsional. Bundan kelib chiqib, yorugʻlik toʻlqin uzunligi kamayishi bilan moddaning nur sindirish koʻrsatkichi ham kamaysa, bu moddadagi yorugʻlikning dispersiyasi-anomal dispersiya deyiladi.
{\displaystyle dn/dw\ <0} {\displaystyle n(w)}dn/dw˂0 n(w)-moddaning sindirish koʻrsatkichi , {\displaystyle w}  w— toʻlqin chastotasi.



Agarda uchburchakli prizmaning chap qirrasiga har xil to’lqin uzunlikdagi oq yorug’likning parallel nurlari tushsa, ular xar xil sinib, xar xil yo’nalishda tarqaladi. Maydon ta’sirida bunday elektronlar maydon tebranish chastotasi bilan tebrana boshlaydilar. Natijada bu elektronlar xuddi shu chastotada boshlang’ich fazadan farqli bo’lgan, ikkilamchi to’lqin nurlatadi.
Muhit ichida tushayotgan to’lqinlar ikkilamchito’lqinlar bilan qo’shilib, tushayotgan to’lqinlar fazasidan farq qiladigan natijaviy to’lqinlarni hosil qiladi. Bu fazadan qolishlar, muhitdan to’lqin o’tishi bilan yig’ila borib to’lqin tezligini kamayish samarasini beradi. Tebranish chastotasi katta bo’lganda muhitda birlik uzunlikda fazadan orqada qolish katta bo’ladi, natijaviy to’lqin tezligi ko’proq kamayadi, sinish ko’rsatkichi ortadi. Anomal dispersiya shundan iboratdir.

YORUG’LIK SPEKTRI HAQIDA
2.1.YORUG’LIK SPEKTRI
“Spektr” fizik atamasi lotincha “spektr” so’zidan kelib chiqqan bo’lib, “ko’rish”, hatto “ruh” degan ma’noni anglatadi. Ammo bunday g’amgin so’z bilan nomlangan mavzu, kamalak kabi go’zal tabiat hodisasi bilan bevosita bog’liqdir


Keng ma’noda, spektr – bu ma’lum bir jismoniy miqdor qiymatlarining taqsimlanishi. Elektromagnit nurlanish chastotalarining qiymatlarini taqsimlash alohida holat. Inson ko’zi tomonidan qabul qilinadigan yorug’lik ham bir xil elektromagnit nurlanishdir va u spektrga ega.