Kirish bob. Tuxum qo`yuvchi sut emizuvchilarning hayoti

Ayirish organlari – bularni ayirish organlari qushlarnikiga o’xshasada, lekin siydik pufagi qovuq kloakaga ochilmasdan balki siydik tanosil sinusiga ochiladi. Bo’yraklar tanasi qiyosan kichik, loviyasimon bo’ladi.
Jinsiy organlari- erkaklarda urudon, urochilarida tuxumdon bo’ladi. Tuxumi (bir teshiklilardan tashqari) juda kichik bo’ladi.
Rivojlanishi - barcha sut emizuvchilar tirik tuadigan hayvonlardir, chunki ularda urulanish organizm ichkarisida bo’lishi bilan birga embrion ona hisobiga oziqlanadi. Bu yo’ldosh orqali amalga oshiriladi.
Sut emizuvchilarning sistematik obzori
Kloakalilar yoki sodda darrandalar kenja sinfi:
Bu kenja sinfga bir teshiklilar turkumini hosil qiladigan o’rdakburun va exidna kirib bir qancha primetiv belgilari bilan xarakterlanadi: Birinchidan ovqatli sariqlik moddasiga boy bo’lgan katta katta tuxum qo’yadi. 2 chidan ichaklari bilan tanosil sinusi bitta kaloakaga ochilgan. 3chi emchaklari bo’lmaydi, shunga ko’ra sut bezlari maxsus teshikli erga ochiladi, bolalari shu erga chiqqan bezni yalaydi.
O’rdakburun Avstraliya bilan Tasmaniyada tarqalgan. Suv va quruqda hayot kechiradi. Gavdasi qalin qisqa mo’yna bilan qoplangan. Qisqa besh barmoqli oyoqlarida pardalar bor. Chuqur er osti uyasida yashaydi. Shu erda tuxum qo’yadi. Mo’ynasi qimmatbaho.
Exidna faqt Avstraliya Yangi Gveniyada uchraydi. Yopishqoq tili orqali chumolilar bilan oziqlanadi.
Tuban sut emizuvchilar kenja sinfi Qopchiqlilar turkumi
Qopchiqlilarning tashqi tuzilishi har xil bo’lishiga qaramasdan hammasida tubandagi o’ziga xos belgilari bor.

1. 
   Kamdan-kam istisnolarni aytmaganda yo’ldoshi bo’lmaydi, shunga ko’ra barcha qopchiqlilarning bolalari chala va juda zaif tuiladi. Masalan: kattaligi odamdek keladigan gigant kenguruning bolasi yonoqdek keladi. Bolasi qopchiq ichida voyaga etadi.
   

Qopchiqlilar Avstraliyada, unga qo’shni orollarda hamda Janubiy Amerikada tarqalgandir. Bitta turi Shimoliy Amerikada keng tarqalgan. Qopchiqlilarning hozir 180 tacha turi bor.