Kirish bet

4. Tadqiqot va tadqiqot yuritishning asosiy masalalari

4.1 Tadqiqot yuritishning tashkiliy masalalari.

Ilmiy daraja – bu muayyan fan sohasidagi ilmiy xodimlarning malaka darajasidir.

O’zbekiston Respublikasida ikkita – fan nomzodi va fan doktori ilmiy darajalari berish belgilangan. Oliy ma’lumot yoki magistr darajasiga ega bo’lgan O’zbekiston Respublikasining har bir fuqarosi o’zining ilmiy ishini ochiq himoya qilgan taqdirda fan nomzodi yoki doktori ilmiy darajasini olish huquqiga ega.

Tadqiqotchi o’zining ilmiy ishini dissertastiya (lot. – dissertatio – fikrlamoq, tadqiqot) deb nomlanuvchi maxsus tayyorlangan qo’lyozma ko’rinishida rasmiylashtiradi.

O’zbekiston Respublikasi fuqarolari, shuningdek, xorijiy fuqarolar aspiranturaga quyidagi tarzda qabul qilinishi mumkin:

• 
  umumiy asosda;
  
• 
  shartnoma asosida;
  
• 
  xalqaro kelishuvlarga muvofiq holda.
  

Fan ta’rifini aniqlash bo’yicha bir qancha yondashuvlar mavjud. Eng umumiy va keng ma’noda «fan» tushunchasi inson faoliyatining tarixan tarkib topgan shaklini anglatadi. Inson faoliyati shakli sifatida – bu yangi, ilgari hech kimga ma’lum bo’lmagan, ishonchli bilimni yaratish jarayonidir.

Dissertastion tadqiqot ilmiy tadqiqotning eng yaqin turdosh shakli yoki prototipi hisoblanib, shu bilan bir qatorda ilmiy tadqiqot ma’lum bosqichining yakunlanishi bilan ochiq himoya qilish uchun ilmiy ish – qo’lyozma ko’rinishidagi dissertastiyaning tayyorlanishini taqozo etadi.

Bundan tashqari, «fan» tushunchasi aniq bilimlar shaklida ifodalangan bilish faoliyatining natijasini ham o’z ichiga oladi. Bu bilimlar tabiat, jamiyat va tafakkur ob’ektlari o’rtasidagi haqiqiy aloqalarni ochib berish orqali doimiy ravishda tekshirib va to’ldirib boriladi. Bilimlar inson tomonidan uning barcha faoliyat shakllarida – kundalik hayot, siyosat, iqtisodiyot, san’atda shakllansada, biroq ular faqat fandagina faoliyatning asosiy maqsadini tashkil etadi.

Fanning mahsuli bo’lib faqatgina ilmiy bilimlar hisoblanmaydi. Ilmiy bilimni olish uchun kuzatish va eksperiment o’tkazishning turli usullarini ishlab chiqish, shuningdek, ular amalga oshiriladigan ko’plab vositalar: asbob-uskunalar, moslamalar, o’lchash uslublari, axborotni saqlash, qayta ishlash va uzatish vositalari va boshqalar zarur bo’ladi.

Fanning mahsuli qatoriga inson faoliyatining ko’plab sohalarida qo’llaniluvchi qarorlar qabul qilishdagi rastional usullarni ham kiritish lozim. Tizimlilik va asoslanganlik katta ijtimoiy qadriyat hisoblanadi. U jamiyat hamda uning har bir alohida a’zosiga ta’sir o’tkazadi.