|
TINISH BELGILARI
1. Toshkent. Mustaqillik maydoni. Navro'z tantanalarining boshlanishiga sanoqli daqiqalar qoldi.
Bundagi 1- va 2-nuqtalar nima sababdan qoʻllangan?
A) oddiy darak gapdan keyin B) Qo'shma gapning birinchi qismidan so'ng kuchli to'xtam bo'lsa, mantiqan biri ikkinchisiga bog'lanmagan qo'shma gaplar orasida
C) atov gapdan keyin D) Hisob-kitob ishlaridagi nuqta oʻrnida
2. Qaysi gapga vergul ajratilgan boʻlaklar bois qoʻllanishi kerak?
A) – Uxlayin bolam men qari narsa yarim kechagacha o'tirolamanmi?
B) Eng muhimi mustaqillik tufayli odamlarimizning dunyoqarashi va tafakkuri ma'naviy qiyofasi o'zgardi jamiyatimizda ahillik muravvat mehr-oqibat tinchlik va osoyishtalik qaror topdi.
C) Yo biz boraylik yo siz keling.
D) Sizlar yosh-yalanglar o'ynab-kulib ko'ngillarni yozinglar. Men orom olay... (A. Cho'lpon)
4. Gap ichidagi birorta so'z yoki jumla mujmal, noaniq, tushunarsiz bo'lganda soʻroq qoʻyiladi.
Yuqoridagi qoidaga mos keluvchi misol qaysi qatorda berilgan?
A) – Nimalarni ko'rdingiz? – dedi Charos jilmayib.
B) – Qayerdansiz? – so'radi kimdir Nazir otadan. Nazir ota aytdi: – O'zinglar-chi?
C) Navoiyning tilshunoslikka bag'ishlangan qanday asari bor?
D) – Bir narmdek (?) yoy bila bir kiyikning qo'ltig'iga otdim. («Boburnoma»)
5. – Iqrorsan, tonmaysan, o'bdon ish! – dedi zaharxanda qilib xon, – o'luvdan ham qaytmaysan()
– Men sizdan marhamat so'rab kelgan emasman! – dedi Anvar iljayib. (Qodiriy)
Qavslar oʻrniga qanday tinish belgi(lari)si qoʻyilishi kerak?
A) – B) !... C) ?! D) .
6. Nnn...ima qilmoqchi bbb... bo‘lardim, shshsh...ul odamdan mmmani mmm...olimni olib berasiz. (A. Avloniy)
Koʻp nuqtaning ishlatilish sababi qaysi qatordagi fikr bo‘yicha?
A) Suhbatdoshining gapi javobsiz qoldirilsa.
B) Fikr bo'lib-bo'lib ifoda qilinsa yoki duduqlanib aytilsa.
C) Matn (jumla) qisqartirilsa.
D) So'zlovchining cheksiz his-hayajonini, beqiyos tabiat manzaralarini ifodalash uchun.
7. «Uzdunrobita» qo'shma korxonasi1, «Kochxolding konserni»2, «Kamolot» ijtimoiy harakati3, «Istiqlol» tennis sport majmuasi4, «Diyor» savdo uyi5, «Ekosan» xalqaro jamg'armasi6, «O'zbekavtotrans Davlat aksionerlik» korporatsiyasi7, «O'ZDEUavto» O'zbekiston – Janubiy Koreya qo'shma avtomobil zavodi8, «Chorsu» mehmonxonasi9.
Necha oʻrinda qoʻshtirnoq noto’gʻri oʻrnashgan?
A) 2 B) 3 C) 1 D) 4
8. Gerb rangli tasvirda bo'lib, Humo qushi kumushrangda quyosh, boshoqlar, paxta chanog'i va «O'zbekiston» degan yozuv tillarangda g'o'za shoxlari va barglari, vodiylar yashil rangda tog'lar havorangda chanoqdagi paxta, daryolar, yarimoy va yulduz oq rangda beriladi.
Necha oʻrinda nuqtali vergul qoldirib ketilgan?
A) 4 B) 2 C) 3 D) 5
9. a) nuqta b) vergul d) so‘roq e) undov f) nuqtali vergul g) ko‘p nuqta h) tire i) qo‘shtirnoq j) ikki nuqta
Yuqoridagilardan qaysilari ajratilgan bo‘lak va kiritma gaplarni boshqa so‘zlardan ajratish uchun ishlatiladi?
A) b,j,k B) a,d,f C) b,h,i D) b,h
10. Qarshi davlat universiteti.Talabalar xuddi inidan chiqqan chumolilardek universitet darvozasidan kirib kelardi.
Atov gapni ko‘rsating.
A) Qarshi davlat universiteti.
B) Talabalar xuddi inidan chiqqan chumolilardek universitet darvozasidan kirib kelardi.
C) Inidan chiqqan chumolilardek
D) to‘g‘ri javob yo‘q
11. Bog‘lamasiz qo‘llangan ega va ot kesim o‘rtasida qaysi tinish belgisi ishlatiladi?
A) ikki nuqta B) tire
C) vergul D) ko‘p nuqta
12. Remarkalarda qanday tinish belgisi qo‘llanadi?
A) qavs B) nuqtali vergul
C) tire D) qo‘shtirnoq
13. Muallif va ko‘chirma gap o‘rtasida qo‘shaloq ishlatiladigan tinish belgilarini ko‘rsating.
A) tire,nuqta B) tire,vergul
C) qo‘shtirnoq,nuqta D) To‘g‘ri javob yo‘q
14. Yurgan – daryo, o'tirgan – boʻyra.
Gap oʻrtasidagi tinish belgilari nima sababdan qo‘llangan?
1) uyushiq boʻlaklar oʻrtasida; 2) bogʻlovchisiz qoʻshma gapning sodda gaplari orasiga; 3) taqqoslash mazmunidagi qoʻshma gapda; 4) bogʻlamasiz ot kesim va ega orasida
A ) 1,2,3,4 B) 2,3 C) 2,4 D) 3,4
15. Undov so'zlar his-hayajon bilan aytilmasa, ulardan so'ng ... ishlatiladi.
Nuqtalar oʻrnini toʻldiring.
A) undov B) vergul
C) koʻp nuqta D) tire
16. Necha o‘rinda qo‘shtirnoq ishorasi tushirilgan?
A) 6 B) 5 C) 4 D) 3
17. Tartib bildiruvchi arab raqamlaridan so‘ng qanday tinish belgisi qo‘yiladi?
A) undov B) nuqta
C) ikki nuqta D) tire
18. 1- va 2-gaplarda qaysi tinish belgisi tushirib qoldirilgan? (5-sinf darsligining xatosi)
A) so‘roq B) ko‘p nuqta
C) tire D) undov
19. Qaysi gapda tinish belgisi(lari), gap ma’nosini o‘zgartirish o‘rniga mantiqsizlikni voqealantirgan?
A) Qiziq gaplaringni qachon tugatasan?
→ Qiziq, gaplaringni qachon tugatasan?
B) Afandi bir kuni boyga:
– Siz odam emassiz, eshak! – deb aytdi.
Bundan boyning nihoyatda jahli chiqib Afandini qozixonaga sudradi.
→Afandi shunday deganligini tan oldi, lekin men boyni «Siz – odam, emassiz eshak» deganman deb jazodan qutulib ketdi.
C) Katta lavozim egalari keldi.
→ Katta, lavozim egalari keldi.
D) Tok bargidan tokosh qilishadi.
→ Tok, bargidan tokosh qilishadi.
20. Qaysi gapda tinish belgisi bog‘liq xatolik mavjud emas?
A) Bir kuni avtoulovimiz loyga botib qoldi. Qancha urinsak ham chiqara olmadik.
B) Umarjonning, Ominaning ukasining, mikrosxemali roboti bor.
C) Navoiy fikricha, Vatanni tark etmoq ranji g'urbat, alamga to‘la ayriliq.
D) To'ti olti kun deganda podsho saroyiga yetib kelibdi (“Uch og‘a-ini botirtar” ertagidan).
21. Ularga yurtimiz haqida// Samarqand-u Buxoro// Toshkent haqida so'zlab berdik// Ketar chog'imizda bir ulug'sifat kishi so'radi// //Birodari aziz// Vatan tuprog'idan bir nishona bormi// //
// belgisi o‘rniga qo‘yiladigan tinish belgilarini ko‘rsating.
A) vergul, nuqta, ikki nuqta, qo‘shtirnoq, undov, so‘roq
B) vergul, nuqta, ikki nuqta, tire, undov, so‘roq
C) vergul, ikki nuqta, qo‘shtirnoq, undov, so‘roq
D) vergul, nuqta, ikki nuqta, qo‘shtirnoq, so‘roq
22. Podshohlardan biri o‘z vazirinikiga mehmonga boribdi// Vazirning odobli// so'zi chiroyli o‘g‘li bor ekan// Podshoh o‘sha bolani yoniga o'tqazib// undan so‘rabdi//
Do'stlaringiz bilan baham: |
