Kirish 1-test Quyidagi ta’rif qaysi tilga nisbatan aytilgan? «Xuddi bir guruh mutaxassislar birgalashib ishlab chiqqanday»

LUG‘ATLAR
Test 1

1. Quyidagi so‘zlar bo‘yicha to‘g‘ri hukmni toping.

Asil, sara, sarxil, xil, mumtoz, zupta, poshshaxon
A) Mumtoz so‘zlashuv uslubiga xos, shaxsga nisbatan qo´llanadi.
B) Sara, sarxil donalab sanaladigan narsa-predmetlarga nisbatan qo´llanadi.
C) Sarxil narsa-predmetlarga va shaxslarga nisbatan qo´llaniladi.
D) Poshshaxon kitobiy uslubga xos.

2. Qaysi so‘zning izohi xato berilgan?

A) Brifing- Rasmiy shaxslarning ommaviy axborot vositalari vakillari bilan rasmiy nuqtayi nazar bildirish yoki muayyan masaladagi xulosalarni qisqacha bayon etish maqsadidagi uchrashuvi.
B) Diversifikatsiya- Zamonaviy talab va didga moslab o´zgartirish.
C) Parlament- Demokratik davlatlarda, asosan, saylov yo´li bilan tuziladigan oliy vakillik va qonunchilik organi.
D) Kungura- Qal´a devorlari yoki imoratlar aylanasiga tishga o´xshatib ishlangan me´moriy bezak; dandana.

3. Ipidan ignasigacha, 2) miridan sirigacha, 3) qilidan quyrug´igacha, 4) boshdan oyoq

Ushbu iboralar mazmuniga zid iborani toping.
A) Ko‘z yugurtirmoq
B) Ko‘zga tashlanmoq
C) Kеkirdagini cho‘zmoq
D) Pinagini buzmaslik

4. Qaysi gapda enantiosemik so´z qatnashgan?

A) Uning ustidagi “Madonna”mi?
B) Qonni qon bilan yuvib bo‘lmaydi.
C) Bu “tilsim” hech qachon insoniyatga sir bo‘lmagan.
D) It bo‘lur, xo‘duk bo‘lur, aslo bo‘lmas odami

5. Qaysi birikma mantiqan to‘g‘ri emas?

A) baliqday suzmoq B) itday irillamoq
C) suvday qattiq D) nonday aziz

6. Bir turkum doirasida omonim bo‘la oladigan so‘zlar qatorini toping.

A) chop, o‘lan, qovoq
B) sol, qon, qirq
C) qalin, o‘ch, yuq
D) chiq, chalg‘i, farq

7. Nasim, shabboda yoki shabada so´zlari kabi yana qaysi so‘z mayin yelni bildiradi?

A) burya B) siklon
C) tayfun D) esin

8. “Begim”, “xonim” so‘zlari haqida to‘g‘ri fikrni toping.

A) Bu so‘zlar ayol va erkaklarga nisbatan teng qo‘llanadi va tarkibidan egalik shakli ajralmaydi.
B) Bu so‘zlar xotinlarga nisbatan qo‘llangandagina egalik shakli qotib qolgan bo‘ladi.
C) Bu so‘zlar faqat erkaklarga nisbatan qo‘llanadi va tarkibidan egalik shakli ajraladi.
D) Qadim turkiy tillarda “ona” ma´nosidagi “uma” so´zi bo´lgan. Begim va xonim so´zlari tarkibidagi -im ana shu uma so´zining ixchamlashganidir.

9. To‘g‘ri hukmni toping. (“Tavsif va tasvir”)

A) Bir narsa sifatlarining og´zaki yoki yozma bayoni — tasvir; surati, shakli, rasmi esa tavsif bo´ladi.
B) Tavsifdan kishida tushuncha hosil bo´ladi, tasvirdan tasavvur vujudga keladi. Masalan, bir mashinaning tuzilishi va ishini bayon qilish — bu o´sha mashinaning tavsifi, shu mashinaning rasmi yoki tuzilish chizmasi uning tasviridir.
C) Miya tuzilishini so´z bilan tushuntirish – tasvir; uning rasmi yoki chizmasi tavsif bo´ladi.
D) Yozuvchi parovozni biror boshqa narsaga o´xshatsa yoki parovoz pishqirib kelmoqda desa, aslida, bu ham tasvir bo´lsa-da, ya´ni so´z bilan bayon etilgan bo´lsa ham, buning asosida tasavvur yotganligi uchun tavsif deyish mumkin.

10. “Omixta va omizning ayrim shevalar nuqtayi nazaridan omuxta va omuz deb aytilish xato emas, chunki mdan keyingi ining m ta´sirida lablanib uga aylanishi qonuniy hodisadir, ammo adabiy til nuqtayi nazaridan hayratomiz bilan ibratomuzdagi omiz va omuzni farqlash lozim. Birinchisi «hayrat aralash» (hayratomiz), ikkinchisi «ibrat o´rgatar» (ibratomuz) degan ma´nodadir”

Yuqoridagi ma’lumot qaysi tilshunos tomonidan keltirilgan?
A) N. Mahmudov B) A. Rustamov
C) A. Hojiyev D) Sh. Rahmatullaytev

11. Qaysi paronim juftlikning so‘zlaridan biri eskirgan shakl?

A) arkon, arqon B) bal-ball
C) borlik-borlik D) dars-darz

12. Uch o‘rinda omonim bo‘la oladigan so‘zni toping.

A) tuz B) tuy
C) suq D) sumalak

13. Fonemalar o‘rni o‘zgartirilishi natijasida hosil bo‘lmagan paronim juftlikni toping?

A) balo-bola B) tire-teri
C) raso-rosa D) paqir-faqir

14. Jilmaymoq, kulimsiramoq, iljaymoq, irjaymoq, tirjaymoq, ishshaymoq, irshaymoq

Berilgan so‘zlardan nechtasi emotsional-exspressiv bo‘yoq jihatdan ijobiy?
A) 1 tasi B) 3 tasi
C) 4 tasi D) 2 tasi

15. “Kuchli hayajоnlangan hоlda tоqatsizlandi” gapiga mos iborani toping.

A) O‘zini yo‘qotib qo‘ydi.
B) O‘tirgani jоy tоpa оlmaydi.
C) Sichqоnning ini ming tanga bo‘ldi.
D) Tepa sochi tikka bo‘ldi.

16. Qadimda “robot” so‘zi qay ma’noda qo‘llanmagan?

A) Mustahkamlangan qo´rg´onlarda soqchilar turadigan joy yoki bir-biridan ma´lum masofada joylashgan istehkom; qo´rg´on.
B) Savdo yo´llaridagi mustahkamlangan manzil, karvonsaroy.
C) Katta va kichik anhorlar ustidagi ko‘priklar.
D) Shahardan chetroqdagi turarjoy.

17. Qaysi iborada “ko‘ngil” so‘zi qatnashmaydi?

A) …ida kiri yo´q
B) …i bo‘shashdi
C) …ining paxtasi chiqmoq
D) …i jоyiga tushdi

18. Qaysi gapda ijobiy ma’noli so‘z salbiy ma’noda qo‘llangan?

A) Donolar dunyoni demish ko´pkari, Boqing, 0´zbekiston dadil ot soldi! (A. Oripov)
B) Bir kun burun shovullab yog´gan yomg´ir va tong tarovati bois olam bag´oyat chiroyli hamda tiniq, havo esa musaffo va xushbo´y edi.
C) Men oyimning pinjiga suqilib o´tirib, husnixat mashq qilardim. (Said Ahmad)
D) Sharif Vallomatning “sharofati” bilan ishdan ketib, tish kavagiga bekitganini ham yeb-bitirib, hattoki bir-ikkita gilamlarini ham sotib, shipshiydam uyda xotini-yu uchta bolasi bilan g´arib bo´lib o´tirganini bilardi. (Murod Muhammad Do ´st)

19. Qadamoq, sanchilmoq, otilmoq, to‘g‘ri, uchmoq kabi so‘zlar –day, -dek qo‘shimchasini olgan qaysi so‘zning hokim qismi bo‘la oladi?

A) o‘q B) dubulg‘a
C) qalqon D) sovut

20.Qaysi qatorda safar so‘zining sinonimi berilmagan?

A) uzoq joyga yo‘l olish
B) gal, navbat, kelish vaqti
C) erkak kishilarga qo‘yilgan ism
D) oy solnomasida 2-oy

21. Chopmoq yoki yugurmoq fe’llari qaysi qatorda aslan to‘g‘ri qo‘llangan?

A) Useyn Bolt marraga hammadan tez chopib keldi.
B) Bolakay kalta xivichni olib uzun tayoqni “ot” qilib mindi va xivich bilan “ot”ni urib “chu” deya yugurib ketdi.
C) Egasini yiqitgan eshak xo‘tigi tomon chopib ketmoqda.
D) Oramizdagi masofa 1-2 metr qolganda yugurib kelib bo‘ynimga osildi, hol so‘radi.

22. Hozirgi imlo lug‘atimizda qaysi so‘zning mazmuniga e’tibor berilmagan holda aslan yozilish shakli xato berilgan?

A) ibratomuz B) hayratomuz
C) nasihatomuz D) barchasi to‘g‘ri yozilgan

23. “Ota-onaga murojaat qilganda,”-jon” qo´shimchasini qo´shib, “otajon” yoki “dadajon” yoxud “adajon” yo “oyijon” deb murojaat qilinsa, ota-onaga bo´lgan ehtirom shartlaridan biri ado etilgan bo´ladi. Ammo bu murojaat til uchida emas, astoydil bo´lishi kerak. “Jon” so´zi jondan chiqsa, ota-onaning joni farzand joniga baraka bag´ishlaydi. Agar til uchidan chiqsa, ota-ona har qancha mehr-u shafqat ko´rsatmasin, bolaning ishi yurishmaydi”.

Ushbu ma’lumotlar qaysi asardan olingan?
A) «O´zbek tili omonimlarining izohli lug´ati»
B) “O´zbek tili o´xshatishlarining izohli lug´ati”
C) “O´zbek tili enantiosemik so´zlarining izohli lug´ati”
D) «So´z xususida so´z»

24. davo¹, yod², kafil³, shoh⁴

Qaysi so‘zning paronimi ikki xil turkumda omonim bo‘la oladi?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

25. Shivit¹, urush², sava³, hiyla⁴

Qaysi so‘zning paronim juftligi undosh fonema orqali hosil bo‘ladi?
A) 2 B) 1 C) 4 D) 3

26. Omonim bo‘lmagan so‘zni toping.

A) sodda B) nor
C) mushak D) karam

27. “Fikran hisоbga оldi” mazmunini ifodalovchi iborani toping.

A) Nazarda tutdi
B) Nazar sоldi
C) Nazaridan o‘tkazdi
D) Nazaridan qоldi

28. Ma’nosi bir-biriga yaqin so‘zlarni toping.

A) samum, izg‘irin B) sarsar, garmsel
C) bo‘ron, purga D) siklon, sabo

29. Rasmga diqqat bilan qarang. Unga mos keluvchi birgina so‘zni toping.

A) marketing B) brifing

C) kulliyot D) barter

30. “Ishlatish, foydalanish yoki boshqa narsa uchun naqd holatda”

Qaysi so‘z bu ma´noda ko´proq jonli so´zlashuvda qo´llanadi va ma´noni tayyor so´ziga nisbatan biroz kuchli bo´yoq bilan ifodalaydi?
A) taxt B) muhayyo
C) shay D) hozir


Test 2

1. «Burch-vazifani ado etish» ma´nosida qo´llanadigan so´zni toping.

A) do´ndirmoq B) qoyillatmoq C) ado etmoq D) o´tamoq

2. Kallampo so´zining ma´nosi nima?

A) boshliq B) kallakesar C) lampochka D) qalpoq

3. Asil, sara, sarxil, xil, mumtoz, zupta, poshshaxon. Ushbu so´zlarning nechtasi donalab sanaladigan narsa-predmetlarga nisbatan qo´llanadi?

A) 1 tasi B) 4 tasi C) 3 tasi D) 2 tasi

4. Jilmaymoq, irshaymoq, kulimsiramoq, tirjaymoq, iljaymoq, irjaymoq, ishshaymoq.

Salbiy bo´yog´i eng kuchli bo´lgan so´zni toping.
A) irshaymoq B) tirjaymoq C) jilmaymoq D) ishshaymoq

5. Tayyor, muhayyo, shay, taxt, hozir.

Qaysi so´z ko´proq kitobiy uslubga xos?
A) tayyor B) muhayyo C) taxt D) hozir

6. Poetik uslubga xos bo´lgan so´zni toping.

A) vatan B) yurt C) diyor D) mamlakat

7. Mamlakat ichkarisida yoki chet elda, foyda ko´rish maqsadida, biror korxona yoki iqtisodiyotning muayyan tarmog´iga kapital (pul, mablag´) qo´yish, kiritish va shunday kapitalning o´zi.

Ushbu izohga javob bo´luvchi so´zni aniqlang.
A) kolorit B) investitsiya C) marketing D) kulliyot

8. Diversifikatsiya so´ziga berilgan ta´rifni toping.

A) Biror narsa, ish-harakat, voqea-hodisa va shu kabilarning boshlanish davri.
B) Bir-biriga zich qilib yopishtirilgan rang-barang shisha, marmar, tosh, yog´och va shu kabilardan yasalgan surat yoki naqsh.
C) Ishlab chiqarilayotgan mahsulot turlarini ko´paytirish, kengaytirish.
D) Zamonaviy talab va didga moslab o´zgartirish.

9. “Maqsadga erishishning uzoq muddatli rejasi; ijtimoiy-siyosiy hayotni taraqqiy qildirishni, shuningdek, boshqaruvni uzoq muddatli, to´g´ri va istiqbolli rejalashtirish”.

Ushbu izohga javob bo´luvchi so´zni aniqlang.
A) kvota B) tijorat C) modernizatsiya D) strategiya

10. Kamida ikki ma’no ifodalay oladigan iborani toping.

A) Aravani quruq olib qochmoq B) Ipidan ignasigacha
C) Labini tishlamoq D) Esi ketmoq

11. Ko´zining paxtasi chiqmoq iborasi qanday ma´no anglatadi?

A) g´azabi ko´zida aks etib, ko´zi chaqchaymoq B) ko´zidan qon otilib chiqmoq
C) uzoqni g´ira-shira ko´rmoq D) horg´in, kayfiyatsiz

12. Soyasiga ko‘rpacha solmoq iborasining ma´nosi qanday?

A) Osonlik bilan, hech qanday qiyinchiliksiz
B) Izzat-hurmat qilishni me´yoridan o´tkazib yubormoq
C) Ichidagi istak yoki dardini aytmoq
D) Behurmat qilish darajasida hisoblashmaslik

13. So´z birikmasi bilan omonim bo´la oladigan iborani toping. (Ham ko´chma ma´nosi, ham o´z ma´nosi bo´lgan birlik degani)

A) Yuziga oyoq qo´ymoq B) Yuragi orqasiga tortib ketmoq
C) Jon kuydirmoq D) Hushi boshidan uchmoq

14. Biror ishni qilishga o´chakishtirmoq, gijgijlamoq ma´nosidagi iborani belgilang.

A) Qildan qiyiq axtarmoq B) Qo´ltig´iga suv purkamoq
C) Tegganga tegib, tegmaganga kesak otadigan D) Ignaday narsani tuyaday qilmoq

15. Sharqdan esadigan yel nima deb ataladi?

A) dovul B) shamol C) to´fon D) sabo

16. N. Mahmudov va Y. Odilovning qanday turdagi lug´ati mavjud?

A) «So´z xususida so´z»
B) “O´zbek tili enantiosemik so´zlarining izohli lug´ati”
C) “O´zbek tili o´xshatishlarining izohli lug´ati”
D) «O´zbek tili omonimlarining izohli lug´ati»

17. To´g´ri, adil, botmoq, tegmoq, sanchilmoq, uchmoq, otilmoq, qamoq.

Ushbu so´zlar N. Mahmudov va D. Xudoyberganovaning “O´zbek tili o´xshatishlarining izohli lug´ati”ga ko´ra qaysi so´zning o´xshashlari sanaladi?
A) harakat B) merganlik C) o´qday D) barchasi to´g´ri

18. KAMTARIN- 1. Juda kamtar, xokisor: Kamtarin bo´l, hatto bir qadam o´tа ko´rma g´urur ostonasidan. Piyolani inson shuning-chun 0 ´par doim peshonasidan. (E. Vohidov) 2. Juda maqtanchoq: Agar Kesakpolvonni nazarda tutib, shunday desangiz, adashasiz. Chunki u “kamtarin” banda qudrat bobida o´zidan oldin faqat Asadbekni ko´radi. (Tohir Malik)

Ushbu so´z “o´yin”i qaysi lug´atdan olingan?
A) «So´z xususida so´z»
B) «O´zbek tili enantiosemik so´zlarining izohli lug´ati»
C) «O´zbek tili o´xshatishlarining izohli lug´ati»
D) «O´zbek tili omonimlarining izohli lug´ati»

19. Qaysi so´z, asosan, «ruhiy azob» ma´nosida qo´llanadi va unda belgi darajasi azob so´zidagiga nisbatan kuchliroq?

A) iztirob B) zahmat C) aziyat D) ozor

20. Chek so‘zining ma’nosi berilmagan qatorni toping.

A) I. Chegara, eng so´nggi chegara; II. Chegaralari aniq belgilangan yer uchastkasi
B) I. Sigaret (tamaki) chekmoq; II. Qur´a, bir ishni bajarish majburiyatini yuklovchi shartli belgi.
C) Ma´lum summani bankdan, kassadan olish yoki boshqa yerga o´tkazish huquqini beruvchi hujjat
D) Ko‘p qavatli uy-joylar masalasi bilan shug‘ullanadigan idora, ya’ni “Jek” so‘zining shevadagi shakli

21. Asl mohiyati “Hayrat aralash” ma’nosidagi so‘zni toping.

A) hayratomiz B) hayratomuz
C) ibratomiz D) ibratomuz

22. Asl mohiyati “Ibrat o‘rgatmoq” ma’nosidagi so‘zni toping.

A) hayratomiz B) hayratomuz
C) ibratomiz D) ibratomuz

23. Qaysi fe´lning tub ma´nosi “qo´lni biror qurol bilan yoki qurolsiz ko´tarib urib, biror ishni amalga oshirmoq” degani bo‘lgan?

A) yugurmoq B) chopmoq
C) yelmoq D) uchmoq

24. “Bir narsa sifatlarining og´zaki yoki yozma bayoni” ma’nosidagi so‘z berilgan qatorni toping. (A. Rustamov)

A) tasvir B) to‘plam
C) tavsif D) jarayon

25. Begim so‘zida qanday qo‘shimcha turi qatnashgan?

A) egalik qo‘shimchasi
B) ot yasovchi qo‘shimcha
C) sifat yasovchi va egalik shakli
D) Hech qanday qo‘shimcha yo‘q, chunki qadim turkiy tillarda “ona” ma´nosidagi “uma” so´zi “Bek” so‘zi bilan yaxlitlanib ketgan.