Kirish 1-Mavzu: Odam va uning salomatligi to’g’risida

30- mavzu:Moddalar va energiya almashinuvining 

ahamiyati. 

 

1.Tirik materiyani notirik materiyadan farq qiladigan 

asosiy belgisi nima hisoblanadi. 

A) hujayralardan tuzilganligi B) moddalar almashinuvi C) 

yangi sifat belgisini hosil qilishi D) nafas olishi 

 

2. Moddalarning qonga o‘tishidan boshlab oxirgi 

parchalanish mahsulotlari hosil bo‘lishigacha sodir 

bo‘ladigan kimyoviy jarayonlar, asosan qayerda kechadi  

A) hujayralar aro suyuqlikda B) hujayra ichida C) ichki 

organlarda D) yadroda  

 

3. Moddalar va energiya almashinuvi asosini o‘zaro 

chambarchas bog‘langan, biri ikkinchisisiz sodir 

bo‘lmaydigan, lekin bir-biriga qarama-qarshi yo‘nalgan 

nimalar tashkil etadi.  

A) kimyoviy jarayonlar B) fiziologik jarayonlar C) 

fermentativ jarayonlar D) biofizik jarayonlar 

 

4. Dissimilatsiya yirik organik molekulalarning nimalar 

ta'sirida parchalanib, ko‘p miqdorda kimyoviy 

energiyaning ajralib chiqishidan iborat. 

A) kislorod ta'sirida B) fermentlar ta'sirida C) kislorodsiz 

sharoitda D) fizik va mexanik parchalanish 

 

5. Organizmda sodir bo‘ladigan barcha hayotiy 

jarayonlar: muskullarning qisqarishi, nerv impulslarining 

o'tkazilishi, tana haroratining doimiy saqlanishi, organik 

moddalarning sintezlanishi va so‘rilishi

, 

sekret ishlab 

chiqarish, hujayra membranasida ionlar potensialini 

saqlab turish nima hisobiga amalga oshiriladi. 

A) assimilatsiyadan chiqadigan ATF B) glikolizdan 

tarqaladigan energiya C) glikolizdan qoladigan energiya 

D) dissimilatsiyadan chiqadigan energiya 

 

6. Moddalar va energiya almashinuvi natijasida ovqat 

bilan organizmga tushadigan oziq moddalar 

organizmning o‘zi uchun zarur bo’lgan moddalarga 

aylanadi, so‘ngra bu moddalar qurilish materiali sifatida 

foydalaniladi yoki gapni davom ettiring.  

A) zaxira sifatida to'planadi B) energiya sifatida 

tarqaladi C) ferment vazifasini bajaradi. D) yangi modda 

hosil qiladi 

 

7. Ovqat hazm bolishi, ya’ni fermentlar ishtirokida 

ichakda yuqori molekulali birikmalarni quyi molekulali 

---

moddalargacha parchalanganlangan keyin nima yuz 

beradi?  

A) moddalar parchalanib, almashinuv mahsulotlari hosil 

bolishi 

B) so‘rilgan mahsulotlardan organizm uchun zarur 

moddalarning sintezlanishi 

C) oziq mahsulotlari so‘rilib, to‘qima va hujayralarga 

yetkazib berilishi 

D) moddalar almashinuvi oxirgi mahsulotlarining 

organizmdan chiqarilishi. 

 

8. So‘rilgan mahsulotlardan organizm uchun zarur 

moddalarning sintezlangandan keyin qaysi bosqich 

amalga oshadi.  

A)moddalar parchalanib, almashinuv mahsulotlari hosil 

bolishi 

B) ovqat hazm bolishi, ya’ni fermentlar ishtirokida 

ichakda yuqori molekulali birikmalarni quyi molekulali 

moddalargacha parchalanishi 

C)oziq mahsulotlari so‘rilib, to‘qima va hujayralarga 

yetkazib berilishi 

D) moddalar almashinuvi oxirgi mahsulotlarining 

organizmdan chiqarilishi. 

 

9. Dissimilatsiya jarayonida ajralib chiqadigan energiya 

hisobidan ATF va boshqa katta energiyali birikmalar 

sintez bo'ladi. Bu energiya nima uchun sarf qilinadi  

A) mexanik, kimyoviy, issiqlik energiyasi shaklida barcha 

jarayonlarda sarf qilinadi. 

B) termik, issiqlik elektrik energiyasi shaklida barcha 

jarayonlarda sarf qilinadi 

C) mexanik, elektrik, issiqlik energiyasi shaklida barcha 

jarayonlarda sarf qilinadi 

D) termik, kimyoviy, issiqlik energiyasi shaklida barcha 

jarayonlarda sarf qilinadi 

 

10. Suv barcha to‘qimalar va hujayralar tarkibiga kiradi. 

0‘rta yoshdagi odamlar tanasining necha % ga yaqinini 

suvdan iborat? 

A) 70-80% B) 60-70 % C) 80-90% D) 50-60%  

 

11.Yosh organizmda esa suv ancha ko'proq, masalan, 

chaqaloqlarda necha % ga yaqin boladi. 

A) 80 % B) 90% C) 70% D) 85% 

 

12. Moddalar almashinuvi mahsulotlari nima orqali 

tashiladi.  

A) qon orqali B) limfa orqali C) suv orqali D) ferment 

orqali 

 

13. Tana haroratining boshqarilishida ham suv qanday 

ahamiyatga ega.  

A) issiq havoda suv ter bezlari orqali bug'lanib 

B) hujayradagi ortiqcha moddalarni suv orqali 

tashqariga chiqarib 

C) tanadagi ortiqcha yog'larni suv orqali parchalab 

D) organizmga kirgan ortiqcha modddalarni parchalab 

 

14. Nima organizm ichki muhiti tarkibining turg'unligini 

saqlaydi. 

A) qondagi gormonlar konsentratsiyasi B) mineral tuzlar 

C) hujayralar aro suyuqlik D) suv 

 

 15. To‘qimalardagi suvni tutib turish uchun nima zarur.  

A) Osh tuzi B) hujayradagi ionlar C) OH va H ionlari D) 

mikronaychalar 

 

16.Nima qonning ivishida ishtirok etadi va suyak 

to'qimasi tarkibiga kiradi.  

A) kaliy tuzlari B) kalsiy tuzlari C) fosfor tuzlari D) 

karbonat tuzlari  

 

17. O‘sayotgan yosh organizm uchun nima zarur 

bo‘ladi? 

A) kaliy tuzlari B) kalsiy tuzlari C) fosfor tuzlari D) 

karbonat tuzlari