Kiri sh yer resurslarini asrab avaylash,undan samarali foydalanish borasida amalga oshiralayotan islohotlar va ularning natijalari

K I R I SH


Yer resurslarini asrab avaylash,undan samarali foydalanish borasida amalga oshiralayotan islohotlar va ularning natijalari

Tarixni olib qaraydigan boʼlsak, hamma zamonda ham yer masalasi, yerdan samarali va maqsadli foydalanish davlat siyosatida eng muhim bosh masalalardan biri boʼlib kelgan va buning oddiy haqiqati barchamizning tirikchilik manbaimiz, ishlab chiqarish vositamiz va yashash makonimiz ekanligidadir.

Bugungi kunda respublikamizning jami yer maydoni 44,9 mln. gektarni tashkil etib, shundan qishloq xoʼjaligi yerlari 20,2 mln ga (45 %)ni va shundan 4,3 mln. gektari yoki 9,5 foizi sugʼoriladigan ekin yer maydonlarini tashkil etadi hamda ushbu yerlar respublikamizning “oltin fondi” hisoblanadi. Oziq-ovqat mahsulotlari va iqtisodiyot tarmoqlari uchun zarur xom-ashyoning katta qismi mazkur suvli yerlar hissasiga toʼgʼri keladi. Bugunda nafaqat respublikamiz ehtiyoji uchun oziq-ovqat va asosiy sanoat xom-ashyosi bazasini taʼminlab kelmoqda, balki jahon bozorlarida ham katta hajmda eksport yoʼlga qoʼyilgan. Shu sababdan ham respubilkamizdagi sugʼoriladigan yerlar alohida muhofaza etiladi.
Respublikamiz mustaqillikka erishganidan soʼng agrar sohasini yanada isloh qilinishi, yerga boʼlgan mulk huquqini oʼzgarishi sharoitida yer resurslaridan samarali foydalanish tamoyillariga alohida eʼtibor qaratildi.
Birinchidan, mustaqillikning dastlabki davrlarida respublikamiz qishloq xoʼjaligida iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, qishloqda ishlab chiqarish munosabatlarini takomillashtirish, qishloq xoʼjalik ishlab chiqarishini boshqarishning bozor tamoyillariga mos keladigan tashkiliy tuzilmasini tadbiq etish maqsadida sobiq kolxoz va sovxozlar bosqichmabosqich tugatilib, uning bazasida yangi mulkdorlar sinfi - fermer xoʼjaliklari tashkil etildi.
Sugʼorma dehqonchilik hamda sugʼoriladigan ekin maydonlari cheklanganligi sharoitida mulkchilikning ijara shakllari va shartnomaviy munosabatlarga asoslangan xoʼjalik yuritish tizimi tashkil etildi.
Ikkinchidan, fermer xoʼjaliklari faoliyati samaradorligini yanada oshirish, yer va suv resurslaridan oqilona foydalanilishini taʼminlash, yerning ekologik holatini yaxshilashga qaratilgan zamonaviy innovatsion va resurs tejamkor texnologiyalarni keng joriy etish, mahsulot ishlab chiqarish hajmlarini koʼpaytirish, fermer xoʼjaliklarining moliyaviy va iqtisodiy holatini mustahkamlash maqsadida fermer xoʼjaliklari tasarrufidagi yer uchastkalari maydonlari maqbullashtirildi.
Uchinchidan, sugʼoriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash, ularning unumdorligini oshirish, qishloq xoʼjaligi ekinlari hosildorligini koʼpaytirish, shuningdek melioratsiya ishlarini tashkil qilish maqsadida 2007 yilda Sugʼoriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash jamgʼarmasi tashkil etildi. Har yili qabul qilinadigan Davlat dasturlari asosida davlat byudjeti mablagʼlari hisobiga jami 1,7 mln. gektardan ortiq sugʼoriladigan maydonlarning suv taʼminoti hamda 2,5 mln. gektar maydonlarning meliorativ holatining yaxshilanishiga erishildi. Аksariyat hududlarda tuproqning ball boniteti 2-3 ballga koʼtarildi.
Toʼrtinchidan, soʼngi ikki yilda qishloq xoʼjaligida yangi tizim, klaster tizimi joriy etila boshlandi. Klaster - bitta sohaga birlashgan va bir-biri bilan uzviy aloqada boʼlgan korxonalar guruhi boʼlib, maʼlum bir turdagi qishloq xoʼjaligi ekinini ekishdan boshlab, qayta ishlash, butlash, saqlash, eksport qilish, ilmiy ishlanmalarni yoʼlga qoʼyish, urugʼchilik va boshqa muhim yoʼnalishlar mujassamlashgan boʼladi.