Кино ва телевидениеда монтаж

Birinchi – «jo‘g‘rofiy» tajriba
. Birinchi kadrda aktrisa 
Xoxlova Petrovkadagi “Mostorg” binosi yonida yurib ketmoqda. 
Ikkinchi kadrda aktyor Obolenskiy Moskvadagi anhor yoqalab 
yurib kelmoqda. Bu kadrlarda ular tabassum qilgan holda bir-
birlariga qarama-qarshi yo‘nalishda yurib borishardi. Kadrlar 
birikishidan hosil bo‘lgan natija shuki, ular bir ko‘chaning ikki 
tomonidan bir-birlariga qarab yurib kelishmoqda. Ular bir-birlari 
bilan bir kadrda uchrashgan va qo‘l berib ko‘rishish kadri Gogol 
xaykali oldida suratga olingan. Bu kadrda film qahramonlari 
kadrdan tashqariga, uzoqdagi bir narsaga qayrilib qaraydilar. 
Keyin esa, bu kadrlardan so‘ng Vashingtondagi Oq uyning 
zinapoyalari bilan olingan olis plandagi kadr montaj qilingan. 
Keyingi kadr esa Prechistenskiy (Gogol) bulvarida tasvirga 
olingan bo‘lib, unda aktyorlar o‘zaro fikrlashib bir qarorga 
keladilar va kadrdan chiqib ketadilar. Va nihoyat, oxirgi kadr, ular 
Iso Masih ibodatxonasi zinalaridan yurib ketadilar. Aslida, bu 
filmdagi kadrlar soni yuqorida sanab o‘tilganlardan anchagina 
ko‘proq, biroq Lev Kuleshovning “jo‘g‘rofiy tajriba”siga 
keltirilgan bu misolning tushunarli bo‘lishiga putur yetkazmaydi. 
Bu filmni ko‘rganlarning hammasi yagona fikrga – 
qahramonlar Vashingtondagi Oq uy binosiga kirib ketishdi, degan 
fikrga kelishgan. 
Asosiy xulosa
– montajda asosiysi aktyorlarning kadrdagi 
harakatlarini, ijrolarini to‘g‘ri tashkil eta olish va buni qo‘shni 
kadrlarda ham to‘g‘ri davom ettira olish zarur. Ana shunda 
tomoshabin ongida voqea sodir bo‘layotgan 
“yagona makon va 
voqeylik”
taassuroti uyg‘onadi va bu yaxlit makondagi 
aktyorlarning ijrolari ham o‘z-o‘zidan o‘zaro davomlilik va 
uzluksizlik kasb etadi. 
Bu misoldan aniq ko‘rinib turibdiki, L. Kuleshov bu tajriba 
bilan 
rejissyor 
tomonidan 
har 
bir 
kadrning 
yirikligi, 
kompozitsiyasi, mizantsenasi, kadrdagi aktyorlarning harakat va 

---

10
nigohlari qaratilgan tomonning aniq rejalashtirilgan bo‘lishi, 
aktyorlarning aniq belgilangan mizantsenaga asoslangan holda rol 
ijro etishlari, har bir kadrning tomoshabinga aniq bir taassurot va 
ma’lumot berishi, umuman tasvirga olish ishlari avvaldan aniq 
belgilangan rejaga asosan olib borilishi shartligini isbotladi. 
Faqatgina shunday jarayonda tasvirga olingan va montaj qilingan 
film epizodi tomoshabinda kerakli his-xayajon va fikrni uyg‘ota 
oladi.