Kimyoviy muvozanat

3. GETEROGEN SISTEMALARDA BO’LADIGAN KIMYOVIY REAKSIYALAR MUVOZANATI.

Gazlar aralashmasi yoki suyuq eritmalar gomogen sistema hisoblanadi. Ba‘zan reaktsiyada ishtirok etadigan moddalar turli agregat holatda, ya‘ni sistema geterogen bo’lishi mumkin. Bir – biridan sirt chegaralari bilan ajralgan moddalar sistemasi geterogen sistema deb ataladi. Geterogen sistemalarda bo’ladigan reaktsiyalarning muvozanat konstantalari quyidagicha talqin qilinadi. Geterogen sistemalardagi kimyoviy muvozanat uchun massalar ta‘siri qonunini tatbiq etishda qushimcha kiritishga to’g’ri keladi: suyuq va qattiq fazalardagi moddalarning gaz fazadagi partsial bosimlari o’zgarmas qiymatga ega bo’ladi va qiymatlar muvozanat konstantasi ifodasiga kiriitilmaydi. Geterogen sistemada faqat gazsimon qismning partsial bosimigina (yoki eritma kontsentratsiyasigina) muvozanat konstanta ifodasiga yoziladi.

Masalan, ohaktosh СаСО₃ berk idishda qizdirilsa:
СаСО₃ → СаО + СО₂
reaktsiya sodir bo’lib, muvozanat qaror topadi. Agar bu reaktsiya gaz fazada gomogen reaktsiya sifatida sodir bo’lsa edi, uning muvozanat konstantasi quyidagi tenglama bilan ifodalanar edi:
К_М = ёки К_М = (IX. 3)
Lekin geterogen sistemada СаО ва СаСО₃ bug’larining bosimi (Рсасо₃) ayni haroratda o’zgarmas kattaliklar bo’lgani uchun, ularning nisbatini o’zgarmas qiymat bilan almashtirish mumkin:



u vaktda
К_м=К ·