Kimyo-texnologiya

O‘zbekistonda ertagi sabzavot ekinlari va kartoshka hosilini yig‘ib-te­rib olingandan keyin takroriy ekinlar ekib foydalanish

Ertaki ekin	Ekish mud­datlari	Yig‘ib-te­rib olish muddatlari	Takroriy ekinlar	Ekish mud­dat­lari
Kartoshka	25.11-10.03 Gacha	01.07	Karam, bodring, don uchun dukkaklilar, avgust piyozi, ildiz mevalilar, don uchun makkajo‘xori, mosh	25.06
O‘rtagi karam	10.03-25.03 Gacha	25.07	Avgust piyozi, turp, sholg‘om, silos uchun mak­kajo‘xori, yashil o‘g‘it uchun dukkakli don ekinlari	25.07
Ertaki karam	25.02-25.03 Gacha	26.06	Kartoshka, ildizme­vali sab­zavotlar, bodring, mak­kajo‘xori, don uchun duk­kakli don ekin­lari, avgust piyozi	25.06-0.07
Sabzi, lav­lagi	05.11 Gacha	25.06	Lavlagi, sabzi, ka­ram, urug‘lik uchun kartoshka, don uchun makkajo‘xori va duk­kakli don ekin­lari, bod­ring	25.06-5.07
Sabzi (janu­biy rayonlarda)	25.02-01.03 Gacha	25.06	Poliz ekinlari­ning kechki navlari, lavlagi, mak­kajo‘xori, don uchun duk­kakli don ekin­lari, kar­toshka, ka­ram	25.06-5.07
Bodring	25.06 gacha	25.06	Silos uchun mak­kajo‘xori, ko‘kat o‘g‘it uchun dukkakli don ekinlari, av­gust piyozi, sholg‘om, turp	25.07
Kartoshka, rediska, no‘sh piyoz (janu­biy rayonlarda)	25.02-05.03 Gacha	25.06	Poliz ekinlari (kechpishar na­vlari), karam, kar­toshka, don uchun makkajo‘xori va dukkakli don ekin­lari, il­dizmevali sabzavotlar	25.06-0.07
Ikki yillik urug‘lik sab­zavotlar	01.03-10.03 Gacha	10.07-20.07	Kartoshka, ildizme­vali sab­zavotlar, avgust piyozi, mak­kajo‘xori, dukkakli don ekinlari	10.07-0.07
Shuning o‘zi	25.02-05.03 Gacha	01.07-05.07	Poliz ekinlari (kechpishar na­vlari), karam, il­dizme­valilar, kar­toshka, don uchun makkajo‘xori	25.06-0.07

Ora­liq ekinlar ekishning eng qulay muddati avgust, sentyabr oxiri hisoblanadi. Ekish normasi - xan­tal va raps urug‘i gektariga 16-18 kg, javdar 100-120 kg, kuzgi go­rox-150 kg gacha, shabdar yoki bersim - 20 kg. Agar aralashtirib eki­ladigan bo‘lsa, komponent ekinlarning ekish normasi yarmigacha ka­maytiriladi. Fallasimon va krestguldoshlarga mansub oraliq ekinlar bahorda, fevral oxiri, martning boshlarida gektariga 50-100 kg azot va 20-30 kg fosfor hisobidan o‘g‘itlanadi. Dukkakli oraliq ekinlarga esa gektariga 40-50 kg dan azot va fosfor soli­nadi. Ko‘kat oziq yoki ko‘kat uchun ekil­gan g‘allasimon ekinlarning ko‘k massasi o‘simliklarning nay chiqarish fazasida va boshoqlashga qadar, ya’ni aprelda o‘rib oli­nadi. Krestguldoshlar va dukkakli ora­liq ekinlar g‘unchalab gullay boshlagan davrda, ya’ni aprelning bosh­larida ko‘k massasi uchun o‘rib olinadi yoki ko‘kat o‘g‘it sifatida haydab yuboriladi.

Qish-bahor paytlarda oraliq ekinlardan keng foydalanish sab­za­votchilik xo‘jaliklarida yem-xashak resurslarini ancha oshirishga, shu­ningdek, yozda yem-xashak (silosbop va boshqa) ekinlari bilan band bo‘lgan yerlarning bir qismini sabzavot ekinlari ekish uchun bo‘shatishga imkon beradi.

Vazifa:

1. Turli yo‘nalishdagi almashlab ekish sxemalari, rotasiya va tak­roriy ekinlar joylashuvini o‘rganish.

2. Almashlab ekish o‘zlashtira boshlaganda dalalar turli ekin­lar bilan band bo‘lganda 1, 2, va 3 yillar qanday ekinlar ekilsa maqsadga muvofiqligi bo‘yicha almashlab ekishni o‘zlashtirish re­jasini tu­zing. Buning uchun 23-jadval ma’lumotlaridan foydala­nib, kamchi­liklarni tuzating.

3. Agar 1-dala 1-yilgi beda, 2-dala 2-yilgi beda, 3-dala kechki kartoshka, 4-dala ertagi karam va kechki kartoshka, 5-dala poliz ekin­lari, 6-dala makkajo‘xori, 7-dala ertagi kartoshka va kechki ildizme­valar, 8-dala pomidor va piyoz bilan band bo‘lsa, ushbu al­mashlab ekish rotasiyasini 24-jadval shaklida tuzing.